طیف اتیسم چیست ؟ اختلال طیف اتیسم یا ASD نوعی اختلال رشدی میباشد. این اختلال شامل نقص درتعاملات و برقراری روابط اجتماعی، مشکل در پردازش ادراک و رفتارهای تکراری میشود. اصطلاح “طیف” در طیف اتیسم بازتاب کننده این امر است که علائم در افراد مختلف متفاوت بوده و انواع و شدت متفاوتی دارد. طیف اتیسم هرچه زودتر تشخیص داده شود، زودتر میتوان مداخلات و اقدامات کمک کننده به کودک را آغاز کرد.
تقسیم بندی طیف اتیسم
طیف اتیسم در DSM-5 یک تشخیص کلی است که جای ۴ اختلال در نسخه قبلی را گرفته است :
۱. اختلال اتیسم: اشاره به مشکل در تعاملات اجتماعی و ارتباطی و بازی در کودکان زیر سه سال دارد.
۲. سندرم آسپرگر: در این زیر مجموعه از طیف اتیسم، کودکان مشکلی در زبان ندارند. معمولا دارای هوش در دامنه متوسط یا بالاتر از میانگین در آزمونهای هوشی هستند اما مشکلات اجتماعی و دامنه محدودی از علایق دارند.
۳. اختلال از هم گسیختگی کودکی: در این کودکان، رشد در حداقل دو سال اول زندگی به صورت معمول است و پس از آن، برخی یا بیشتر مهارتهای ارتباطی و اجتماعی خود را از دست میدهند.
۴. اختلال فراگیر رشد یا اتیسم آتیپیک: هنگامی که کودک برخی از رفتارهای اتیسمی مانند تاخیر در مهارتهای اجتماعی یا ارتباطی داشته باشد اما نتوان او را در گروههای دیگر طیف اتیسم قرار داد، احتمالا در این زیرمجموعه قرار میگیرد.
علائم کلی طیف اتیسم چیست
معیارهای موجود درDSM-5 برای تشخیص طیف اتیسم شامل این موارد است :
۱. نقص در برقراری روابط اجتماعی :
عدم وجود واکنش در تعاملات اجتماعی
استفاده غیرعادی از حرکات
نماسهای چشمی و حالت صورت
عدم نشان دادن علاقه و اشتیاق به جمع دوستان و همسالان
۲. رفتارها و علایق تکرار شونده :
استفاده از حرکات یا عبارات خاص
اصرار بر یکنواختی و داشتن روتینهای خاص و محدود
علاقه شدید و محدود به یکسری اشیا خاص
حساسیتهای بیش از حد کم یا بیش از حد زیاد به محیط
طیف اتیسم سطح ۱
افراد مبتلا به طیف اتیسم سطح ۱ که اتیسم خفیف هم نامیده میشود، مهارتهای ارتباطی قابل توجه و تعاملات زیادی با دیگران دارند. این کودکان میتوانند گفتگو داشته باشند اما در باقی ماندن و ادامه دادن شوخیها و یا استعارهها دچار مشکلاتی میشوند. در این سطح از طیف اتیسم، کودکان توانایی دوست یابی دارند و میتوانند دوستهایی برای خود داشته باشند. افراد این سطح نیاز به حمایت دارند.
علائم اختلال طیف اتیسم سطح ۱:
کمبود علاقه به تعامل و فعالیتهای اجتماعی
وجود دشواری در شروع تعاملات اجتماعی
نیاز به تلاش جهت حفظ مکالمات
وجود مشکلات در سااری با تغییرات اطراف
مشکل در برنامهریزی و سازماندهی
برقراری تماس چشمی محدود
دورنما و راهکارهای درمانی
افراد مبتلا به طیف اتیسم سطح ۱ اغلب در کیفیت بالایی از زندگی و دریافت پشتیبانی کم باقی میمانند.این حمایتها معمولا به صورت رفتار درمانی و بازی درمانی صورت میگیرد که هردوی این رویکردها میتوانند به پیشرفت فرد در مهارتهای ارتباطی و اجتماعی کمک کنند.این کودکان اغلب در تحصیل مشکلی نداشته و به راحتی میتوانند مدارج تحصیلی را طی کنند اما از نظر رفتاری دارای مشکلاتی میباشند که از این جهت نیازمند مشاوره و پشتیبانی هستند.
اختلال طیف اتیسم سطح ۲
DSM-5 اظهار میدارد که افراد مبتلا به این طیف اتیسم _که اتیسم متوسط نیز نامیده میشود_ نیازمند پشتیبانی قابل توجهی میباشند. این سطح شامل فقدان شدید مهارتهای کلامی و غیرکلامی بوده که تقریبا در تمامی امور روزمره تاثیرگذار است و روند زندگی را برای مبتلایان دشوار میسازد .
علائم اختلال اتیسم سطح ۲ :
عدم وجود مهارتهای قابل توجه در ارتباط کلامی و غیرکلامی
مشکلات رفتاری واضح و قابل مشاهده
پاسخ به واکنشهای غیرمعمول یا تعدیل یافته به علائم اجتماعی و تعاملات که با وجود پشتیبانی نیز برطرف نخواهد شد
مشکلات عدیده در سازگاری با تغییرات
برقراری ارتباط با جملات و عبارات خیلی ساده
علایق خاص و محدود
دورنما و راهکارهای درمانی :
افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم سطح ۲ نیاز به حمایتهای بیشتری دارند و حتی با وجود دریافت پشتیبانی نیز در سازگاری با تغییرات، مشکلات فراوان دارند. یکی از بهترین گزینههای درمانی برای افراد این طیف اتیسم، روش یکپارچگی حسی میباشد که به آنها کمک میکند که چگونه با ورودیهای حسی رو به رو شوند.
کاردرمانی در این سطح بسیار سودمند است تا برای انجام کارهای روزمره آمادهتر شوند.گفتاردرمانی نیز به کودکان برای برقراری ارتباط بهتر کمک میکند. موسیقی درمانی و بازی درمانی نیز میتوانند به عملکرد کودکان این طیف اتیسم کمک کنند.
اختلال طیف اتیسم سطح ۳
شدیدترین سطح اختلال طیف اتیسم است و به همین خاطر، طیف اتیسم شدید نیز نامیده میشود. افراد مبتلا به این سطح از طیف اتیسم، نیازمند پشتیبانی اساسی و فراوان در تمام امور روزمره زندگی خود میباشند. در این افراد علاوه بر عدم وجود مهارتهای ارتباطی، رفتارهای تکراری و محدود نیز دیده میشود.
علائم اختلال طیف اتیسم سطح ۳ :
فقدان مهارتهای ارتباطی، کلامی و غیرکلامی به گونهای کاملا بارز
تمایل بسیار کم در تعامل با دیگران و هرگونه مشارکتهای اجتماعی
مشکلات در تغییر رفتارها
دشواریهای فراوان در تقابل با تغییرات در امور روزمره و محیط
استفاده از تک کلمه برای ارتباط کلامی
دورنما و راهکارهای درمانی :
افراد مبتلا به اختلال طیف اتیسم سطح ۳ معمولا نیازمند درمان پیوسته و فشرده میباشند که بر موضوعات مختلفی از جمله ارتباط و رفتار متمرکز هستند. این کودکان اکثرا به دارو درمانی نیاز خواهند داشت تا علائم و اختلالات همراه مانند افسردگی و توجه و تمرکز را بهبود بخشند. افراد مبتلا به این طیف اتیسم، نیازمند یک پشتیبان دائم برای به دست آوردن مهارتهای اساسی و عملکرد موثر در مدرسه و خانه میباشند.
این افراد برای زندگی و فعالیتهای روزمره و عادی خود نیز به پشتیبانی نیاز دارند.