اتیسم یک اصطلاح است که برای توصیف دسته ای از اختلالات عصبی توسعه یافته مورد استفاده قرار می گیرد. این اختلالات اغلب با مشکلات ارتباطی و اجتماعی مشخص می شوند. افراد مبتلا به اختلالات طیف اتیسم الگوهای رفتاری محدودی داشته و آن را به صورت مداوم تکرار می کند. با این اوصاف کاردرمانی حس عمقی برای کودکان اوتیسم چگونه است؟
کاردرمانی عبارت است از استفاده درمانی از امور و فعالیت های روزمره زندگی برای افراد با هدف بهبود مهارت ها و مشارکت آن ها در زندگی و موقعیت هایی مثل مدرسه، منزل، محیط کار و…. کاردرمانگران به دلیل رویکرد کلی نگری که دارند یک بخش مهم در بهبود عملکرد کودکان اتیسم هستند.
برخی از علائم متداول کودکان اتیسم
عدم وجود تماس چشمی-تاخیر در مهارت های گفتاری و ارتباطی-واکنش های غیرمنتظره و اغراق آمیز به برخی صدا ها، بو ها، مناظر و لمس-وجود رفتار های تکراری و کلیشه‌ای-وجود وابستگی های شدید به روتین های زندگی-تمرکز وسواسی بر روی برخی اشیا-عدم پاسخ به نام خود-کم بودن گستره توجه و تمرکز-عدم علاقه به بازی های گروهی و تمایل به انزوا
اهداف کاردرمانی کودکان اتیسم
هدف کاردرمانی پرورش، حفظ و بهبود مهارت های مورد نیاز در کودکان اتیسم جهت رسیدن به سطح عملکرد مناسب در مدرسه و منزل میباشد. کاردرمانگران در برنامه های درمانی خود از رویکرد کلی نگر استفاده کرده و قابلیت های جسمانی، اجتماعی، عاطفی، شناختی و حسی کودکان و همچنین نیازهای آنها را ارزیابی می کنند.
کاردرمانی در کودکان اتیسم باعث بهبود مهارت های مورد نیاز در نوشتن، مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های مرتبط با زندگی روزمره می شود. مهم ترین نقش کاردرمانی ارزیابی اختلالات پردازش حسی به جهت حذف موانع موجود در مسیر یادگیری کودکان اتیسم می باشد. در این حالت کودک به آرامش بیشتری دست یافته و قدرت تمرکز و توجه او افزایش می یابد.
برخی از مزایای کاردرمانی کودکان اتیسم
یادگیری- خودباوری- افزایش اعتماد به نفس- حفظ استقلال- تعامل اجتماعی- افزایش تمرکز بر تکالیف تحصیلی- برقراری ارتباط به شیوه موثر- شرکت در بازی با همسالان- مدیریت خود تنظیمی- یادگیری نحوه درست ابراز احساسات- شناسایی و برطرف شدن مشکلات خواب- اجرای صحیح تمرینات ورزشی مناسب- کنترل تغذیه و ویتامین های مورد نیاز کودک- بهبود مهارت‌های زبانی و اجتماعی
مشکل پردازش حسی در کودکان اوتیسم
کودکانی که مشکل پردازش حسی دارند در سازماندهی اطلاعاتی که مغز از سمت حواس دریافت می کند دچار مشکل هستند. منظور از حواس، پنج حس کلی بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه و همچنین حس عمقی (کنترل آگاهی بدن) و حس وستیبولار (تعادل و جهت گیری فضایی) می باشد.
مشکلات مربوط به پردازش حسی می تواند بر مهارت های حرکتی کودک و پیشرفت آن ها تاثیر داشته باشد و آن ها را با مشکل مواجه کند.
مشکلات مربوط به پردازش حسی در کودکان اوتیسم شایع می باشد.
کاربرد حس عمقی
سیستم حس عمقی در عضلات و مفاصل ما قرار دارد. این حس باعث آگاهی فرد از بدن خود و همچنین تشخیص و کنترل نیرو و فشار وارده می شود. این سیستم همچنین نقش مهمی در کنترل و نظارت پردازش حسی دارد چرا که داده های ورودی حاصل از حس عمقی می توانند در پاسخ های محرک حسی کمک کننده باشند.
همه ما گیرنده های حسی در عضلات خود داریم که به ما کمک می کنند بدون نگاه کردن به اندام های خود از جایگاه آن ها اطلاع داشته باشیم. مثلا زمانی که دست های خود را بالا می بریم بدون اینکه به آن ها یا به آینه نگاه کنیم می توانیم بدون تردید بگوییم که بازوهایمان بالای سرمان قرار دارند.اما کودکانی که حس در عمقی خود ضعف دارند ممکن است زمانی که دست هایشان را به شکل صاف و کشیده جلوی بدن خود نگه داشته اند احساس کنند که دست هایشان در بالای سرشان قرار دارد.
درمان مشکلات حس عمقی
درمان مشکلات حس عمقی به وسیله گروهی از فعالیت ها با نام رژیم حسی می باشد و توسط کاردرمانی حسی انجام می شود. همچنین فرایند های کاردرمانی ادراکی و بازی درمانی نیز نقش کلیدی در درمان مشکلات حسی ایفا می کنند.
تمرین های کاردرمانی حس عمقی برای کودکان اوتیسم
کودک مبتلا به اوتیسم را در انجام فعالیت های دارای جنب و جوش زیاد و بالا و پایین پریدن درگیر کنید.مانند طناب بازی و بالا و پایین پریدن روی تشک و توپ مخصوص.
این عمل باعث افزایش هوشیاری کودک اتیسم می گردد.
حرکات مداوم عقب و جلو رفتن برای کودکان اتیسم مفید واقع می شوند.بازی هایی مانند تاب بازی و استفاده از صندلی های راحتی.
استفاده از اسباب بازی های فشاری، بادی و نرم برای بهبود حس عمقی کودکان اتیسم توصیه می شود.
استفاده از مواد غذایی ترد و جویدنی در رژیم غذایی کودک اتیسم می تواند باعث پیشرفت حی عمقی در او شود.غذا هایی مانند میوه های خشک، آدامس، و میوه هایی مثل خیار و هویج.
فعالیت های ورزشی که نیازمند فشار عمقی هستند مانند دویدن و پریدن را به صورت منظم در برنامه درمانی کودکان اتیسم قرار دهید.
