شاید یکی از اولین سوالاتی که ذهن والدین را پس از مواجهه با اتیسم درگیر می کند این است که علت اوتیسم چیست و چه عاملی باعث بروز آن می شود؟ پاسخ به این سوال آسان نیست، زیرا متخصصان هنوز نتوانستند علت اوتیسم را با قاطعیت اعلام کنند. اوتیسم بخاطر تغییر در یک ژن یا سبک زندگی بروز نمی کند بلکه ناشی از تعامل بین چندین عامل مختلف است. نکته ای که در مورد علت اوتیسم باید مورد توجه قرار بگیرد این است که ژنتیک در بروز این اختلال نسبت به عوامل محیطی نقش بیشتری دارد و احتمال بروز اوتیسم در خانواده هایی که سابقه اوتیسم دارند نیز، بالاتر است.
آیا ژنتیک علت اوتیسم است؟
ژن نقش کلیدی در بروز اوتیسم دارد تا جایی که میزان ارثی بودن اختلال اوتیسم در دوقلوهای همسان ۸۰ درصد و در دوقلوهای ناهمسان که نیمی از DNA شان مشترک است، به ۴۰ درصد می رسد. احتمال بروز اوتیسم در کودک تازه متولد شده ای که خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم دارد نیز بیشتر است.
به گفته مرکز کنترل بیماریها، افراد دچار اختلالات ژنتیکی مانند سندرم ایکس شکننده، سندرم رت وتوبروز اسکلروزیس هم بیشتر در معرض خطر ابتلا به اوتیسم قرار دارند.
لازم به ذکر است داشتن ریسک فاکتور ژنتیکی اوتیسم لزوما به معنی ابتلا به آن نیست.
آیا عوامل محیطی علت اوتیسم می باشند؟
برخی از عوامل محیطی نیز در بروز اوتیسم نقش به سزایی دارند. از جمله این عوامل میتوان به عفونت، دیابت، فشار خون بالای مادر حین بارداری و بالا بودن سن والدین (به احتمال زیاد افزایش جهش ژنتیکی ناگهانی با افزایش سن والدین مرتبط است) اشاره کرد. زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد نیز دقیقا مانند دیابت، فشار خون بالا و عفونت هنگام بارداری خطر بروز اوتیسم را بالا میبرد. اما پیدا کردن ارتباط میان اوتیسم و سایر عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، دشوارتر است.
آیا آلودگی هوا در ایجاد اوتیسم موثر است؟
یکی از مواردی که دانشمندان در زمینه علت شناسی اوتیسم بررسی کردند، آلاینده های محیط زیست؛ از جمله انها آلاینده های هوا است. برخی شواهد بیان کردند که ارتباط مستقیمی میان قرار گرفتن در معرض هوای آلوده حین بارداری یا اوایل کودکی با بروز اوتیسم وجود دارد.
تحقیقات نشان می دهد که الودگی هوا می تواند با برخی ناهنجاری های عصبی، شناختی و اختلالات رفتاری که به نحوی به اتیسم نزدیک است در ارتباط باشد به نظر می رسد کودکان و نوزادان به دلیل حساسیت مغز در طی دوره های حساس رشد و همچنین قرار گرفتن در معرض نوروتوکسین ها در دوران جنینی و حتی پس از تولد میتوانند در معرض خطر اختلالات رشدی عصبی قرار گیرند البته به سختی میتوان درمورد علت اوتیسم با هرگونه عامل محیطی با قطعیت نظر داد. چرا که متغیرهای زیادی در این مورد وجود داردو غیر قابل کنترل و اندازه گیری هستند.
سازمان بهداشت جهانی در گزارشی عنوان می کند از انجا که اطفال و کودکان سریعتر از بزرگسالان نفس می کشند و همچنین بدن و مغز انها در حال رشد است الاینده های بیشتری را جذب می کنند و الاینده ها بیشتر بر بدن انها تاثیر خواهد گذاشت.
علت اوتیسم چیست ؟
به نقل از مرکز کنترل بیماریها، مصرف داروهایی مانند تالیدوئید یا والپروئیک اسید حین بارداری می تواند کودک را در معرض ابتلا به اوتیسم قرار دهد. برخی تحقیقات نشان می دهد که مصرف داروهای ضدافسردگی در این دوران نیز، احتمال ابتلا به اوتیسم را افزایش می دهد. اگر چه این نتایج قطعی نیستند.
از دیگر عواملی که ممکن است با افزایش احتمال بروز اوتیسم مرتبط باشد می توان به عفونت، بیماری های خودایمنی، دیابت و یا فشار خون بالا حین بارداری اشاره کرد. همچنین بیان شده است که ممکن است بین ابتلا به اوتیسم و بارداری مجدد ظرف مدت کمتر از یکسال بعد از سقط جنین، ارتباط وجود دارد.
برخی شواهد نشان میدهد مصرف ویتامینهای پیش از زایمان که حاوی فولیک اسید، ویتامین ب ۹ و ویتامین دی است، میتواند در پیشگیری و کاهش احتمال ابتلا به اوتیسم موثر واقع شود.
دی اکسید نیتروژن و اختلال طیف اوتیسم
در مطالعه ای مشخص شد که قرار گرفتن در معرض دی اکسید نیتروژن (NO2) در دوران بارداری و سال اول زندگی کودک، می تواند با افزایش اختلال در مهارتهای شناختی و مهارتهای سازگاری مرتبط باشد. قوی ترین علائم اثبات شده در اثر این آلاینده کاهش توانایی کلامی، کاهش ارتباط گیری، کاهش توانایی های تطبیقی و مهارتهای حرکتی است. مهمترین نکته در این پژوهش این بود که به تاثیر این الاینده پس از تولد نیز تاکید شده است. برای نمونه در مطالعه ای که در اسرائیل صورت گرفته مشخص گردیده است که NO2 می تواند در طی 9 ماه پس از تولد خطر ابتلا به اختلال طیف اتیسم را افزایش دهد.
الاینده ها و اختلال طیف اتیسم
اخیرا پنج مطالعه کلیدی که ارتباط بین الودگی هوا و اختلال طیف اتیسم را تایید نموده، صورت گرفته است. این مطالعات نشان داد که قرار گرفتن در معرض الودگی ناشی از ترافیک در دوران بارداری، هنگام تولد و در سال اول زندگی کودک می تواند با بروز اختلال طیف اوتیسم همراه باشد. البته هنوز به صورت واضح مشخص نیست که چگونه الودگی هوا می تواند موجب بروز این اختلال شود.
آیا تزریق واکسن در بروز اوتیسم نقش دارد؟
ارتباطی بین واکسیناسیون و اوتیسم یافت نشده است. واکسن فقط یک ابزار قدرتمند است که پزشک و والدین برای محافظت از کودک دربرابر بیماریهای خطرناک از آن استفاده میکنند. برخی از شبکه های اجتماعی با انتشار اخبار کذب، مبنی بر این که واکسن آنفولانزا در دوران بارداری خطر اوتیسم را افزایش می دهد، موجب نگرانی در زنان باردار شده اند؛ اما متخصصان با تکذیب این خبر می گویند:
- واکسیناسیون آنفولانزا برای زنان باردار مهم است.
- این واکسن، هم مادر و هم جنین را در برابر بیماری محافظت کنند.