اوتیسم نوعی ناتوانی رشدی و یک اختلال نورولوژیک است که تاثیرات قابل توجهی بر ارتباطات کلامی (گفتار)، غیرکلامی و تعاملات اجتماعی فرد می‌گذارد. این اختلال اغلب تا قبل از سه سالگی آشکار شده و فرایند های آموزشی و یادگیری کودک را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. در پاسخ به سوال آیا کودکان اتیسم خوب می‌شوند باید گفت میزان شیوع اتیسم در حال حاضر، ۱ نفر در هر ۵۹ تولد است و مهمترین علت‌های آن عوامل ژنتیکی و زیست محیطی شناخته شده است.
تشخیص اتیسم
تاکنون هیچ آزمایش پزشکی مانند آزمایش خون، تصویر برداری، و… در تشخیص اختلال اتیسم شناخته نشده است و متخصصان و درمانگران برای تشخیص این اختلال، به رفتارها و سیر پیشرفت کودک بر اساس استاندارد های موجود توجه می‌کنند. اتیسم را می‌توان در ۱۸ ماهگی و گاهی در سنین پایین‌تر نیز تشخیص داد اما تشخیص قطعی در سن ۲ سالگی و توسط متخصص و یا درمانگر آشنا به غربال و تشخیص اتیسم اتفاق خواهد افتاد. با این حال در مواردی ممکن است این اختلال تا سنین مدرسه تشخیص داده نشود و این تاخیر می‌تواند آسیب های جبران ناپذیری را برای کودک به همراه داشته باشد.
علائم و نشانه‌های ابتدایی اتیسم
به طور کلی، ۵۰ درصد والدین قبل از ۱۲ ماهگی و ۸۰ الی ۹۰ درصد آن‌ها قبل از ۲۴ ماهگی متوجه این علائم در فرزند خود خواهند شد. این علائم عبارت‌اند از :
- تا ۵ ماهگی لبخند اجتماعی یا هرگونه رفتار نشان دهنده خوشحالی و هیجان در ارتباط با دیگران مشاهده نشود.
- کودک تا ۶ ماهگی نخندد و هیچ ارتباط چشمی وجود نداشته باشد یا خیلی محدود باشد.
- تا ۹ ماهگی هیچ آوا و غان و غونی وجود نداشته باشد، کودک همچنان بدون لبخند باشد و ارتباط غیرکلامی نیز وجود نداشته باشد.
- تا ۱۲ ماهگی کودک پاسخی به نام خود ندهد و علائمی از برقراری ارتباط غیرکلامی مثل اشاره کردن وجود نداشته باشد.
- تا ۲۴ ماهگی هیچ جمله معنی دار و ساختار دو کلمه‌ای از کودک دیده نشود.
درمان اتیسم
اکثر متخصصان معتقد هستند که هیچ درمانی برای اتیسم وجود ندارد اما روش‌هایی برای بهبود عملکرد اجتماعی، یادگیری و افزایش کیفیت زندگی کودکان و بزرگسالان مبتلا به اتیسم ابداع شده است. از آن جایی که اختلال اتیسم، طیف محور است و شدت های متفاوتی دارد، میزان نیاز به درمان نیز در مبتلایان متفاوت است. برخی افراد ممکن است حتی به درمان نیاز نداشته باشند یا به درمان کمی نیاز داشته باشند در حالی که برخی ممکن است نیازمند درمان های تهاجمی باشند.
آیا کودکان اتیسم خوب می‌شوند
رفتاردرمانی و تغییر رفتاری، اصلی‌ترین گزینه درمان اتیسم می‌باشد. در این روش با استفاده از شیوه‌هایی به افزایش رفتارهای مطلوب و کاهش رفتارهای نامطلوب پرداخته می‌شود.
شیوه‌های رفتاردرمانی اتیسم
روش تقویت مثبت
در این روش درمانگر رفتار مطلوب را آموزش داده و بلافاصله بعد از این که کودک آن را به درستی تکرار کرد، محرک خوشایندی مانند جمله آفرین یا یک خوراکی خوشمزه در اختیار او قرار خواهیم داد.
تقویت منفی:
در این روش رفتاردرمانی اتیسم، پس از مشاهده رفتار مطلوب در کودک، یک عامل آزار دهنده از محیط حذف می‌شود تا رضایت بیشتری در کودک ایجاد شود.مثلا حذف صدایی که کودک را آزار می‌دهد، در صورتی که صحیح رفتار کند.به کارگیری این روش به طور منظم در جلسات درمان، کمک می‌کند که کودک بتواند رفتار صحیح را سریع‌تر یاد بگیرد و خواسته‌های خود را به درستی مطرح نماید.
تعمیم رفتار
این روش در شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که کودک در جلسات درمان عملکرد خوبی داشته باشد اما در محیط خانه یا در سایر موقعیت‌ها نتواند آن رفتارهای آموخته شده را تکرار کند.در این روش درمانی پس از آنکه کودک یک رفتار را در جلسه درمان کاملا یاد گرفت، درمانگر او را در موقعیت های دیگر هم قرار داده و از او می‌خواهد که آن رفتار را تکرار کند.
اقتصاد ژتونی
در این روش برای شکل دادن رفتار خاصی در کودک، به او میگوییم هربار که عمل مورد نظرمان را انجام دهد به او یک برچسب یا مواردی از این قبیل می‌دهیم.هروقت تعداد این برپسب ها به عدد خاصی برسد، یک جایزه از پیش تعیین شده را به او می‌دهیم .این روش علاوه بر ایجاد و تقویت رفتار مطلوب، به استمرار آن نیز کمک کرده و تاثیرات بلند مدت ایجاد می‌کند.
آیا کودکان اتیسم با گفتاردرمانی خوب می‌شوند
گفتاردرمانی با هدف بهبود وضعیت گفتاری و ارتباطی به کودکان مبتلا به اتیسم ارائه می‌شود. از آنجایی که اختلالات ارتباطی سبب جدایی افراد مبتلا به اتیسم از محیط های تحصیلی و اجتماعی می‌شود، گفتاردرمانی تاثیر مهمی در بهبود وضعیت این افراد خواهد داشت.استفاده موثر از زبان به جهت برقراری ارتباطات اجتماعی، از مهمترین اهداف گفتاردرمانی کودکان مبتلا به اتیسم می‌باشد.پیشرفت مهارت های کلامی و افزایش کیفیت زندگی مبتلایان به این اختلال تاثیر به سزایی خواهد داشت.
دارو درمانی در جهت درمان اتیسم
مداخله های رفتاری می‌توانند در بهبود و اصلاح مشکلاتی نظیر نا آرامی، بد خلقی، پرخاشگری و رفتار های خود آزاری در کودکان مبتلا به اتیسم کمک کننده باشند اما رفتار پرخاشگرانه و تنشگری در این کودکان، از نگرانی های اصلی والدین و مانع بزرگی در مشارکت خود کودک در فرایند درمان است و به همین علت خانواده ملزم به دریافت مداخلات دارویی برای بستر سازی مداخلات درمانی خواهد شد. مداخلات دارویی موجب کاهش میزان تحریک پذیری و تنشگری کودکان مبتلا به اتیسم شده و عملکرد های رفتاری این کودکان را بهبود می‌بخشد.
