اختلال اتیسم (اوتیسم) طیفی از اختلالات رشدی عصبی است که عمدتا با علائمی همچون نقص در مهارتهای اجتماعی، کلامی و غیر کلامی، اصرار بر یکنواختی و علایق محدود، حرکتهای تکراری و کلیشه ای، عدم همدلی و ارتباط چشمی و گستره دیگری از نشانه ها مشخص میگردد. این علائم در کودکان مبتلا به اوتیسم به اشکال و شدت های متفاوتی بروز می کند و اما علائم اوتیسم در نوزادان به چه صورت است؟
علائم اوتیسم در نوزادان
با وجود افزایش آگاهی در مورد اختلال طیف اوتیسم (اتیسم) بسیاری از کودکان مبتلا به اتیسم در کشورمان تا سن 6 یا 7 سالگی تشخیص درستی دریافت نمی کنند یا اصلا تشخیص داده نمی شوند و از انجایی که مداخله زودهنگام نتایج مثبت فراوانی در روند بهبودی این کودکان دارد، تشخیص به موقع این اختلال الزامی و حیاتی است. در حال حاضر تنها راه تشخیص اختلال طیف اوتیسم در نوزادان از طریق مشاهده رفتار کودک و ثبت علائم است. از انجایی که در حدود 6 تا 9 درصد از خواهران و برادران کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است به این اختلال مبتلا گردند، محققان به بررسی رفتار این کودکان در سنین نوپایی می پردازند و از این طریق در پی جمع آوری داده هایی در جهت تشخیص به موقع اوتیسم هستند.
مشاهده علائم اتیسم از چه سنی ممکن می شود؟
آنچه که توسط محققان به دست آمده علائمی است که در 12 تا 18 ماهگی قابل مشاهده است.
تشخیص علائم اولیه اوتیسم در نوزادی بسیار دشوار است ولی نوزادان مبتلا به اوتیسم در مواردی از دیگر نوزادان متفاوت اند. در سال نخست زندگی تعاملات اجتماعی از مهم ترین حیطه ها برای بررسی اولین نشانه های اختلال طیف اوتیسم است. وجود یا عدم وجود مواردی مانند لبخند زدن، ارتباط چشمی و ایما و اشارات به ما نشان می دهد که آیا یک کودک در حال گذراندن دوران رشد طبیعی است یا خیر.
برخی از نشانه های اولیه اختلال طیف اوتیسم معمولاً در دو سال اول زندگی در کودکان مشاهده می گردد و در برخی موارد هم ممکن است این علائم در کودکان دیده نشود. این علائم در اثر افزایش سن تغییر می کنند یا اینکه واضح تر می شود.
در این سنین کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است علائم زیر را نشان دهد:
تعاملات اجتماعی و علائم اوتیسم در نوزادان
- عدم اشاره به اشیا در جهت جلب توجه دیگران و یا درخواست شی. به طور مثال برای درخواست اسباب بازی به آن اشاره نمی کند.
- وقتی به شی یا نقطه ای از محیط اشاره می کنید، به آن نگاه نمی کند.(عدم تئجه مشترک)
- به نام خود پاسخ و واکنشی نمی دهد.
- وقتی با او صحبت می کنید با صداسازی های مناسب(غان و غون) پاسخ نمی دهد.
ارتباطات غیرکلامی
- از ایما و اشارات مناسب سن خود مانند بای بای کردن یا دست دادن استفاده نمی کند.
- برای جلب توجه تماس چشمی برقرار نمی کند.
- به حالت های صورت والدین و اطرافیان واکنشی (مانند لبخند) نشان نمی دهد.
- به صورت خودکار برای برقراری ارتباط وارد عمل نمی شود. (مانند برقراری تماس چشمی یا لبخند)
رشد بازی
- علاقه ای به کودکان نشان نمی دهد.
- علاقه ای در انجام بازی های متناسب با سن، مثل اتل متل یا دالی موشه نشان نمی دهد.
- ادامه بازی ها را پیگیری نمی کند.
- بازی های وانمودی و نمادین را نشان نمی دهد. مثلا به عروسک خود غذا نمی دهد.
محدودیت و یکنواختی در علایق
- علاقه خاص به تعداد محدودی از اسباب بازی ها
- علایق خاص در بازی ها مثل چرخاندن مداوم چرخ ماشین یا خاموش و روشن کردن چراغ
- بازی با اسباب بازی ها به یک شیوه یکنواخت مثلا ردیف کردن اسباب بازی ها و عدم بازی معمول با آن ها
- علاقمندی های تکراری و خاص مانند دنبال کردن تعدادی از تبلیغات تلویزیون
- تمرکز دقیق و بیش از حد بر روی یکسری از اشیا و ردیف کردن آن ها در یک خط.
حرکات تکراری و کلیشه ای
- حرکات نامعمول و تکراری مانند بال بال زدن
حساسیت های حسی (بیش حسی یا کم حسی)
- به دنبال خودتحریکی، اشیا را به دهان یا صورت خود می مالد
- سعی در لمس اشیای ارتعاشی دارد.
- حساسی بیش از حد به صداهای معمول مانند صدای تلویزیون یا …
زنگ خطر در ۱۲ ماهگی و علائم اوتیسم در نوزادان
- عدم توجه و واکنش به چهره های جدید
- عدم نشان دادن لبخند اجتماعی
- دنبال نکردن اشیا با چشم ( عدم ردگیری بینایی)
- عدم صداسازی های متناسب با سن (عدم غان و غون-غان و غون صداهایی هستند که کودک قبل از اینکه شروع به صحبت کند تولید می کند مانند دادادا بابابا گاگاگا
- عدم تقلیدهای چهره ای و بیانی
- عدم بیان اولین کلمه در فاصله ۱ سالگی(تاخیر گفتار و زبان)
- عدم واکنش به صداهای غیرعادی و بلند و برنگرداندن سر به سمت منبع صدا و یا
- واکنش بیش از حد به صداها
- عدم واکنش به نام خود
- وقتی پاهای او بر روی یک سطح صاف قرار گیرد، بر روی آن ها فشار وارد نمی کند
- سینه خیز نرفتن و عدم ایستادن در زمان مناسب (تاخیر حرکتی)
- عدم واکنش به مراقبین خود و عدم تمایل به درآغوش گرفته شدن
- عدم تقلید از فعالیت مراقبین مانند دست زدن یا ضربه زدن به یک اسباب بازی و …
- عدم جلب توجه و نشان دادن اشیا به مرقبین در جهت ایجاد ارتباط
- عدم وجود ایما و اشارات در جهت درخواست یا جلب توجه مانند اشاره کردن یا بالا اوردن دو دست به منظور بغل کردنش
- دنبال نکردن اشارات والدین مثلا عدم ردگیری یک شی که جلوی چشم او تکان داده می شود.
- توجه بیش از حد به تعدادی از اشیا به جای انسان ها
- بازی های محدود و توجه خاص به یک اسباب بازی یا فقط بخشی از یک اسباب بازی مثل چرخ های قطار و نه حرکت دادن آن روی زمین
زنگ خطر در ۲۴ ماهگی
- عدم توانایی درصحبت کردن و بیان درخواست ها
- عدم توانایی تقلید فعالیتها و پیگیری دستورالعملهای ساده ارائه شده
- مشکل در درک درخواست های دیگران
- عدم توانایی در راه رفتن تا 18 ماهگی و یا
- بر روی نوک پنجه را رفتن و یا عدم توانایی در استفاده از روروک
- تا ۱۵ ماهگی بازی های عملکردی را نشان نمی دهد.(عدم آگاهی در کاربرد اشیا مثلا تلفن را کنار گوشش بگیرد یا شانه را به موهایش بکشد)
- پسرفت در مهارت هایی که زمانی مشاهده شده مثلا از دست دادن ۵ کلمه ای که داشته .
