اگر اوتیسم درمان نشود، چه می شود ؟ اکثر متخصصان معتقدند که هیچ درمان قطعی برای اختلال اوتیسم وجود ندارد و بیشتر روش های درمانی پیشنهادی در جهت مدیریت علائم و بهبود شرایط افراد مبتلا می باشد. برخی از متخصصین بیان کردند که اگر این اختلال قبل از سه سالگی تشخیص داده شود و در سطح خفیف باشد به حد قابل توجهی قابل درمان است.
اوتیسم یک اختلال مادام العمر است و تا بزرگسالی با فرد باقی خواهد ماند. اگر این اختلال در کودکی به موقع و به درستی مورد توجه قرار نگیرد و در جهت بهبود اقداماتی صورت نگیرد، ممکن است فرد مبتلا در بزرگسالی با مشکلات زیادی روبرو شود و از داشتن زندگی مستقل یا تحصیلات کافی محروم شود.
اوتیسم چیست؟
اوتیسم نوعی ناتوانی رشدی عصبی است که به شکل قابل توجهی ارتباطات کلامی، غیرکلامی و تعاملات اجتماعی فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد. وجود رفتارهای تکراری و کلیشه ای نیز از مشخصه های این اختلال می باشد. اختلال طیف اوتیسم معمولا قبل از سه سالگی قابل تشخیص است زیرا علائمی را نشان می دهد که توجه والدین را جلب می کند بطور مثال عدم برقراری تماس چشمی، تاخیر در گفتار و عدم توجه به محرک های محیط و نشان دادن حالت هایی از درخودماندگی.
ارزیابی و تشخیص اوتیسم
تشخیص درست و به موقع اوتیسم بسیارحیاتی است چراکه هرچه زودتر تشخیص صورت گیرد امید برای تغییر شرایط کودک بیشتر و اثر بخشی درمان نیز به همان نسبت بیشتر خواهد بود.
زمانی که والدین متوجه می شوند که کودکشان فرایند طبیعی رشد خود را طی نمی‌کند یا دچار پسرفت در مهارت هایش شده است، برای تشخیص اتیسم(اوتیسم) به روانشناس یا پزشکان متخصص مراجعه می‌کنند.
فرایند تشخیص در کشور ما نیز می‌تواند به دو صورت باشد:
مراجعه به پزشک متخصص (روانپزشک کودک یا متخصص اعصاب و روان کودکان)
مراجعه به متخصصین آموزش (روانشناسان و متخصصین آموزش کودکان اُتیستیک)
علائم و نشانه های اوتیسم چیست؟
علائم اوتیسم در حدود ۱ تا ۲ سالگی بروز می کند با این حال ممکن است زودتر یا دیرتر نیز ظاهر شوند.
از علائم اولیه اوتیسم می توان به تاخیر قابل توجه در رشد گفتار و زبان باشد. علاوه بر این دیگر علائم شامل:
- مشکل در ارتباطات و تعاملات اجتماعی
- مشکل در برقراری تماس چشمی
- مشکل در درک و به اشتراک گذاری احساسات در نتیجه ناتوانی در همدردی با دیگران
- مشکلات در ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن
- ناتوانی در استفاده از ضمایر مانند «من» – «تو»
- اکو کردن یا تکرار گفته های شنیده شده در لحظه یا تاخیری
- دشواری در دوست یابی و ادامه روابط
- علایق محدود و تکراری
- حرکات کلیشه ای
- بیش حسی یا کم حسی نسبت به محرک ها
- خود ازاری
- عدم توانایی در درخواست شفاف سازی یا اصلاح مکالمات خود
- عدم انعطاف نسبت به تغییرات و پایبندی بیش از حد به روتین ها
- تاخیر در گفتار و ممکن است هرگز به گفتار دست پیدا نکنند.
- ترجیح تنهایی
- عدم درک شوخی و استعاره ها و ضرب المثل ها
- عکس العمل بیش از حد یا کمتر از حد به درد
- نقص در تئوری ذهن یا درک تفکرات دیگران
علائم اوتیسم در بزرگسالی چیست؟
- مشکل در برقراری ارتباط مناسب با سن و دوستیابی:
- نقص در ارتباط غیرکلامی
- نقص در یکپارچگی حسی
- فقدان تئوری ذهن و همدردی و درک احساسات دیگران
- رفتارهای تکراری و کلیشه ای
- مشکلات خواب
- علاقه شدید و خاص به موضوعات خاص
راهکارهای درمانی اوتیسم چیست؟
به دلیل تنوع در علائم و شدت این اختلال در افراد مختلف، یک پروتکل درمانی خاص پیشنهاد نشده است بلکه هر فرد با مراجعه به متخصصین مربوطه با توجه به نقاط قوت و ضعف و شدت اختلال باید درمان ویژه خود را دریافت کند. هدف نهایی درمان در اختلال طیف اوتیسم، بهبود ارتباطات اجتماعی و کاهش محدودیت ها در محیط است.
درمان های فعلی برای اوتیسم چیست؟
بیشتر استراتژی های درمانی شامل گفتاردرمانی، رفتاردرمانی و کاردرمانی است. علاوه بر این ها گاهی دارودرمانی در جهت کاهش برخی علائم مانند بیش فعالی و کم توجهی یا وسواس فکری-عملی توصیه می شود.
از رویکردهای درمانی خاص می توان به ABA (تجزیه و تحلیل رفتار کاربردی) اشاره کرد.
تحلیل رفتار کاربردی (ABA)
یکی از گسترده ترین درمان های اوتیسم استکه به مجوجه ای از استراتژی هایی برای تشویق رفتارهای مثبت در جهت افزایش رخداد آن هاست.
رفتاردرمانی شناختی(CBT)
از درمان های موثر در اوتیسم که در گفتاردرمانی بکار گرفته می شود. در ایم جلسات افراد درمورد احساسات، رفتار و افکار خود آموزش می بینند و ممکن است به شناسایی رفتارمنفی نیز کمک کند.
گفتاردرمانی
در جهت آموزش مهارت های گفتار و زبان و برقراری ارتباط بهتر مراجعه به گفتاردرمان توصیه می شود. گفتاردرمانگر در کاهش اکو و بهبود لحن و ریتم و استفاده صحیح از کلمات به کودک مبتلا به اوتیسم کمک می کند.
کاردرمانی
کاردرمانی در زمینه ی آموزش مهارت های فردی ، حرکتی و مهارت های خودمراقبتی توصیه می شود. در افراد بزرگتر کاردرمانی بر روی توسعه مهارت های زندگی و استقلال مانند پخت و پز، حساب و کتاب و پول تمرکز دارد.
دارودرمانی
داروی خاصی در جهت درمان اوتیسم طراحی نشده است اما چندین دارو در جهت بهبود یا کنترل بعضی شرایط تجویز می شود. داروهایی همچون ضدروان پریشی، ضدافسردگی،ضدتشنج و…
درمان اوتیسم در بزرگسالی چیست؟
درمان در این افراد بر پایه کنترل یا کاهش رفتارهای غیرطبیعی و حرکات غیرعادی جلو می رود:
- رفتاردرمانی یا اصلاح رفتار
- گفتار درمانی
- کاردرمانی
- دارودرمانی در جهت کاهش مشکلات خواب، گوارش و اضطراب و ..
- آموزش ویژه توسط درمانگران یا معلمان
- خانواده درمانی
- گروه درمانی
راهکارهایی برای حمایت از فرد مبتلا به اوتیسم
- کمک به ان ها برای داشتن حس آرامش و امنیت
- برقراری ارتباط موثر با تیم درمان و معلمان از جانب خانواده
- تعدیل محیط زندگی آن ها به شیوه قابل پیش بینی و منظم
- صبوری و تحمل
- تقویت و تحسین رفتارهای مثبت
- افزایش آگاهی نسبت به این اختلال
در پایان به این نکته توجه داشته باشید که با وجود اینکه اوتیسم درمان قطعی ندارد اما با بکارگیری روش های در دسترس و تحت نظر متخصصین مربوطه می توانید در بهبود عملکرد این کودکان در موقعیت های مختلف کمک کننده باشید.
