بیش فعالی و اختلال نقص توجه ADHD یکی از متداول‌ترین عارضه‌هایی است که معمولا در سن پایین مشاهده می‌شود. بر اساس تحقیقات حدودا ۳ الی ۵ درصد کودکان کمتر از ۷ سال و نوجوانان در دوره بلوغ، با این عارضه دست و پنجه نرم می‌کنند. این اختلال ممکن است با مشکلاتی نظیر تحرک‌های بیش از حد و ناتوانی در تمرکز همراه باشد. اعتقاد عمومی بر این امر است که بروز این بیماری معمولا دارای ریشه‌های عصبی و ژنتیکی می‌باشد. اما سوال مهم این است که علت به وجود آمدن بیش فعالی چیست ؟ در ادامه مطلب با ما همراه شوید تا پاسخ این سوال را بیابید.
بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) نوعی از انواع اختلالات رفتاری_رشدی است که باعث ایجاد اختلالات در تمرکز و یادگیری، فعالیت‌های فیزیکی بیش از حد، واکنش‌های تکانشی و برخی رفتار‌های غیرعادی می‌شود و ابتلا به این عارضه اغلب تمرکز طولانی مدت برروی یک مسئله واحد را با اشکال مواجه کرده و در برخی مواقع ممکن است با برخی اختلالات و عارضه‌های روانی نظیر دوقطبی یا افسردگی همراه باشد.
علائم و نشانه‌های بیش فعالی
افراد مبتلا به این عارضه قادر نیستند برای مدت طولانی روی انجام کار یا یک موضوع واحد تمرکز کنند
به راحتی وظایف را فراموش کرده و یا ترتیب آن‌ها را از خاطر می‌برند
به سختی می‌توانند آرام و بی‌تحرک باشند
اغلب نمی‌توانند تا پایان یافتن جمله دیگران صبر کنند و مدام حرف سایرین را قطع می‌کنند
خیال پردازی زیاد
زیاد صحبت کردن
ارتکاب اشتباهات سهل‌انگارانه
مشکل در کنار آمدن با دیگران و ارتباطات اجتماعی
پذیرفتن خطرات غیرضروری
علت به وجود آمدن بیش‌فعالی
تحقیقات و تلاش‌های بسیاری در این زمینه انجام شده، اما همچنان با توجه به شایع بودن این عارضه، هنوز علل و عوامل خطر ADHD برای ما ناشناخته است اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که ژنتیک نقش مهمی در بروز این عارضه و علت به وجود آمدن بیش فعالی دارند.
علاوه بر ژنتیک، عوامل زیر نیز می‌توانند در علت به وجود آمدن بیش فعالی موثر واقع شوند:
آسیب‌های مغزی- قرار گرفتن و حضور در محیط آلوده (مثلا سرب) در دوران بارداری یا در سنین کم کودک- مصرف الکل و دخانیات مادر در دوران بارداری- زایمان زودرس- وزن کم نوزاد هنگام تولد- استرس زیاد مادر در زمان بارداری
گاه والدین خود را مقصر دانسته و علت به وجود آمدن بیش فعالی کودک را در رفتارها و شیوه‌های تربیتی خود می‌بینند اما تا کنون هیچ گونه مدرکی مبنی بر اینکه عوامل اجتماعی و روش‌های تربیتی، علت به وجود آمدن بیش فعالی هستند ارائه نشده است. تربیت نادرست در بروز این عارضه مورد سرزنش نیست اما روش‌های تربیتی والدین روی میزان و توانایی منظم بودن کودک تاثیرگزار است.کودکانی که از تربیت یکپارچه برخوردار نیستند و نادیده گرفته می‌شوند، در آینده به سختی می‌توانند بیش فعالی خود را کنترل کرده و یا روی یک موضوع خاص تمرکز کنند.
تاثیر ژنتیک در علت به وجود آمدن بیش فعالی
برخی مطالعات نشان می‌دهند که ژن ها بزرگترین علت تعیین کننده‌ی بیش فعالی می‌باشند. اختلال بیش فعالی و کم توجهی اغلب در یک فرد از بین فامیل دیده می‌شود که اکثر محققان علت آن را عوامل بیولوژیکی می‌دانند.
مطالعات انجام شده بر روی دوقلو های همسان نیز نقش ژنتیک را تایید می‌کند و احتمال بروز بیش فعالی در دوقلو ها بیشتر از تک قلو ها است و همچنین کودکی که دوقلوی همسان او مبتلا به بیش فعالی باشد، احتمال ابتلای او نیز بسیار بالا خواهد بود.
محققان بریتانیا در یک تحقیق تکه‌های کوچکی از DNAرا شناسایی کردند که در مغز کودکان مبتلا به این عارضه مفقود بوده و یا به صورت تکراری وجود داشته است. این بخش‌های ژنتیکی با اتیسم و اسکیزوفرنی نیز در ارتباط بودند.
یافته‌های عصبی و مغزی در علت به وجود آمدن بیش فعالی
تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش دوپامین از اصلی‌ترین عوامل بروز این عارضه می‌باشد. دوپامین یک ماده شیمیایی است که ترشح آن تاثیرات قابل توجهی بر روی فعالیت‌های مغز و بدن انسان دارد و به انتقال پیام‌های عصبی کمک می‌کند. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهند حجم قشر خاکستری مغز در این افراد، از سایرین کمتر است.
دانشمندان دریافتند که افراد مبتلا به بیش فعالی، در نواحی از مغز که مرتبط با این عارضه می‌باشد بافت نازک‌تری دارند که برخی کودکان با افزایش سن، به ضخامت بافت طبیعی مغز می‌رسند که با این افزایش ضخامت، علائم بیش فعالی شدت کمتری می‌یابد.
پاسخ به سوالاتی درباره علت به وجود آمدن بیش فعالی
آیا تماشای طولانی مدت تلوزیون، یکی از علل اختلال بیش فعالی است؟
برخی تحقیقات از ارتباط بین تماشای بیش از حد تلوزیون در سنین پایین و احتمال ابتلا به عارضه کم توجهی-بیش فعالی در سال‌های بعدی زندگی خبر داده‌اند. برخی از متخصصان اظهار می‌کنند که شاید کودکانی که با چالش توجه رو به رو می‌باشند، به طور طبیعی بیش از هم سن و سالان خود جذب تلویزیون می‌شوند. بنابراین به خانواده‌ها توصیه می‌شود که کودکان زیر دو سال، صرف نظر از میزان و کیفیت توجه و تمرکزی که دارند، تا جای ممکن تلویزیون تماشا نکنند.
آیا شکر می‌تواند علت به وجود آمدن بیش فعالی یا تشدید آن باشد؟
طبق باور عام، شکر فراوری شده باعث بروز عارضه بیش فعالی می‌شود اما با این حال، شواهد مبنی بر ارتباط میان شکر و علائم عارضه بیش فعالی ضد و نقیض است. برخی تحقیقات نشان دهنده تشدید بیش فعالی در کودک بعد از مصرف شکر فراوری شده می‌باشد و در دیگر تحقیقات، تفاوتی میان رفتار کودک قبل و بعد از مصرف شکر مشاهده نشد.
با این حال برخی متخصصان معتقد اند که برخی از کودکان (با یا بدون عارضه بیش فعالی) نسبت به سایرین حساسیت بیشتری نشان می‌دهند.
