اوتیسم معمولا در پسران چهار برابر بیش از دختران مشاهده می‌شود. این اختلال هیچ محدودیت نژادی، قومی یا اجتماعی ندارد، میزان درآمد خانواده، سبک زندگی یا تحصیلات نیز بر ابتلای کودکان به اوتیسم هیچ تأثیری ندارد. دختران مبتلا به اوتیسم در سنین رشد در صورت داشتن علائم واضح و آشکار برای ارزیابی ارجاع داده می شوند و تشخیص مناسب می گیرند ولی گاهی این تشخیص چالش برانگیز خواهد بود. در ادامه علائم اوتیسم در زنان را بررسی می نماییم.
سوال: اوتیسم چیست
اوتیسم یا درخودماندگی اختلالی رشدی عصبی است که در سال های ابتدایی تولد ظاهر می شود. اوتیسم با تاثیر بر مغز باعث ایجاد مشکلاتی در ارتباط و تعاملات اجتماعی خواهد شد. افراد مبتلا به اوتیسم علائمی هم چون رفتارهای تکراری و کلیشه ای، علایق محدود و خاص دارند.
علائم اوتیسم در زنان چیست؟
علائم اوتیسم در حدود ۱ تا ۲ سالگی بروز می کند با این حال ممکن است زودتر یا دیرتر نیز ظاهر شوند.
از علائم اولیه اوتیسم می توان به تاخیر قابل توجه در رشد گفتار و زبان باشد. علاوه بر این دیگر علائم شامل:
- مشکل در ارتباطات و تعاملات اجتماعی
- مشکل در برقراری تماس چشمی
- مشکل در درک و به اشتراک گذاری احساسات در نتیجه ناتوانی در همدردی با دیگران
- مشکلات در ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن
- ناتوانی در استفاده از ضمایر مانند «من» – «تو»
- اکو کردن یا تکرار گفته های شنیده شده در لحظه یا تاخیری
- دشواری در دوست یابی و ادامه روابط
- علایق محدود و تکراری
- حرکات کلیشه ای
- بیش حسی یا کم حسی نسبت به محرک ها
- خود ازاری
- عدم توانایی در درخواست شفاف سازی یا اصلاح مکالمات خود
- عدم انعطاف نسبت به تغییرات و پایبندی بیش از حد به روتین ها
- تاخیر در گفتار و ممکن است هرگز به گفتار دست پیدا نکنند.
- ترجیح تنهایی
- عدم درک شوخی و استعاره ها و ضرب المثل ها
- عکس العمل بیش از حد یا کمتر از حد به درد
- نقص در تئوری ذهن یا درک تفکرات دیگران در موقعیت های مختلف
تشخیص اوتیسم به چه شکل صورت می گیرد؟
به موقع تشخیص دادن اوتیسم بسیارحیاتی است چراکه هرچه زودتر تشخیص صورت گیرد امید برای بهبودی شرایط کودک بیشتر و اثر بخشی درمان نیز به همان نسبت بیشتر خواهد بود.
تشخیص ASD شامل غربالگری، آزمایش های ژنتیکی و ارزیابی و مشاهده می باشد و هیچ ازمایش خون یا تصویربرداری خاصی برای تشخیص وجود ندارد. پس از مشاهده علائم در کودک به متخصص مراجعه کنید تا با تجویز آزمایشات ژنتیک در صورت لزوم و مشاهده تعاملات کودک و بررسی او با توجه سطوح رشد طبیعی تشخیص درست اعمال شود.
فرایند تشخیص در کشور ما می‌تواند به دو صورت باشد:
1. مراجعه به پزشک متخصص (روانپزشک کودک یا متخصص اعصاب و روان کودکان)
2. مراجعه به متخصصین آموزش (روانشناسان و متخصصین آموزش کودکان اُتیستیک)
چرا تشخیص اوتیسم در دختران چالش برانگیز است؟
براساس تحقیقات به عمل آمده توسط محققان تشخیص اختلال اوتیسم در زنان سخت تر از مردان است و این قشر بیشتر به دنبال پنهان کردن علائم این بیماری هستند. علائم اوتیسم در زنان چیست؟ در صورتی که دختران علائم آشکاری همچون به عدم وجود گفتار، بیش حسی یا مشکلات شدید ارتباطی داشته باشند معمولا در کودکی توسط متخصص تشخیص داده می شوند.
اما دخترانی که اوتیسم سطح بالا هستند یعنی علائم ضعیفی دارند یا سطح هوشی بالاتری دارند ممکن است تا نوجوانی و جوانی تشخیص صحیح نگیرند و ارائه درمان و خدمات به آن ها به تاخیر بیافتد.
در فرهنگ ایران چون انتظار می رود دختران آرام تر و کم حرف تر و گوشه گیر باشند احتمال تشخیص ندادن این مشکلات در دختران مبتلا به اوتیسم بسیار بیشار است.
برخی ویژگی های خاص تر در دختران مبتلا به اوتیسم
- وسواس در مورد موضوعات خاص یا علایق ویژه که البته در پسران نیز وجود دارد ولی در دختران ممکن است نادیده گرفته شود.
- پاسخ های غیرمعمول یا کمتر از حد به محرک های حسی که در پسران هم دیده می شود.
- کم حرفی و انفعال و اعتماد بنفس پایین که باز هم در دختران کمتر مورد توجه قرار می گیرد و به خلق و خوی آن ها نسبت داده می شود.
- اضطراب اجتماعی در زنان مبتلا به اوتیسم بیشتر مشاهده می شود ولی ممکن است طبیعی تلقی شود.
- بسیاری از زنان مبتلا به اوتیسم با مشکلات عملکردی روبرو هستند. افرادی که دارای مشکلات عملکرد اجرایی هستند ممکن است برای سازماندهی خود، به پایان رساندن وظایف و حفظ کنترل عاطفی با مشکلاتی مواجه باشند.
- برخی از زنان مبتلا به اوتیسم تمایل بیشتری به معاشرت نسبت به مردان مبتلا به اوتیسم دارند و زمان و انرژی قابل توجهی را در نقاب زدن یا استتار اختلافات خود صرف می کنند تا “طبیعی” باشد.
- عدم برقراری ارتباط چشمی در دختران و زنان مبتلا به اوتیسم در اکثر موارد در نظر گرفته نمی شود.
- اغلب زنان مبتلا به اوتیسم در تنظیم عاطفه و هیجانات مشکل دارند.
- زنان مبتلا به اوتیسم ممکن است رفتارهایی مانند کندن پوست، مالش پا، قدم زدن یا پیچاندن مو دور انگشتان از خود نشان دهند.
- مشکلات دوست یابی یا حفظ روابط دوستی در دختران باید مورد توجه قرار گیرد.
علت اوتیسم چیست؟
پاسخ به این سوال چندان اسان نیست زیرا هنوز دانشمندان به توافق قطعی درمورد عامل بروز اوتیسم دست پیدا نکرده اند. اوتیسم از یک ژن خاص یا سبک تربیتی بوجود نمی آید بلکه ناشی از تعامل بین چندین عامل مختلف است.
ژنتیک در بروز این اختلال نقش قابل توجه دارد زیرا اوتیسم اختلالی ارثی است و احتمال بروز این اختلال در کودکانی که خواهر یا برادر مبتلا به اوتیسم دارند بسیار بیشتر است.
علاوه بر ژنتیک؛ عوامل محیطی مختلفی نیز ممکن است در بروز این اختلال نقش داشته باشند. این عوامل شامل عفونت بارداری، فشار خون بالای مادر حین بارداری و بالا بودن سن والدین. قرار گرفتن در معرض سموم یا آلودگی ها یا مصرف الکل و دخانیات نیز احتمال بروز اوتیسم را افزایش می دهد
درمان اوتیسم
درمان های ارائه شده در جهت کاهش رفتارهای غیرعادی و بهبود تعاملات شامل:
1. آموزش های ویژه: اموزش های خاص با توجه به نیازها، شدت اختلال و سن افراد توصیه شده اند.
2. اصلاح رفتاری: اموزش استراتژی های مناسب جهت رویارویی با مشکلات در افراد مبتلا به اوتیسم در شرایط مختلف
3.دارو درمانی: برخی داروها جهت کنترل برخی مشکلات و کاهش علائم توسط متخصصین تجویز می شوند. علاوه بر این داروهایی در جهت مشکلات خواب، اضطراب یا بیش فعالی نیز توصیه می شوند.
4. گفتاردرمانی: در جهت آموزش مهارت های گفتار و زبان و برقراری ارتباط بهتر مراجعه به گفتاردرمان توصیه می شود. گفتاردرمانگر در کاهش اکو و بهبود لحن و ریتم و استفاده صحیح از کلمات به کودک مبتلا به اوتیسم کمک می کند.
5. کاردرمانی: کاردرمانی در زمینه ی آموزش مهارت های فردی ، حرکتی و مهارت های خودمراقبتی توصیه می شود. در افراد بزرگتر کاردرمانی بر روی توسعه مهارت های زندگی و استقلال مانند پخت و پز، حساب و کتاب و پول تمرکز دارد.
