عمدهترین مشکل خانوادههایی که کودک اتیسم دارند، مشکلات رفتاری این کودکان است. با شناخت انواع مشکلات رفتاری کودکان اتیسم و دلایلی که میتوانند باعث بروز آنها شوند، میتوان در جهت جلوگیری از آنها و یا کاهش آنها عمل نمود. به طور کلی، مشکلات رفتاری کودکان اتیسم در دو دسته اساسی درون سازی و برون سازی جای میگیرند.
مشکلات رفتاری کودکان اتیسم , درون سازی
این دسته از مشکلات در درون فرد احساس میشوند و بیش از آنکه اطرافیان را به زحمت بیاندازد، موجب آزار و اذیت خود کودک میشوند. هسته اصلی این رفتارها، اختلال خلق است. از جمله این رفتارها در زیر مجموعه مشکلات رفتاری کودکان اتیسم میتوان موارد زیر را نام برد : افسردگی، اضطراب، گوشهگیری و انزوا، کمبود اعتماد به نفس
افسردگی
اختلال افسردگی در حدود ۷ درصد از کودکان دارای اختلال طیف اتیسم را تحت تاثیر قرار میدهد.افسردگی در این کودکان با افزایش سن، نقایص ذهنی افزایش مییابد. از علائم وجود افسردگی در کودک مبتلا به اتیسم میتوان به از دست رفتن علاقه به فعالیتهایی که پیش از این کودک به آنها علاقه داشته، احساس خستگی و غم شدید و گریههای مکرر، رفتارهای شدیدا تکراری و اجباری، احساس خشم یا بروز رفتارهای پرخاشگرانه بیش از قبل، شروع آسیب زدن به خود مثلا گاز گرفتن دست خود، صحبت کردن درباره صدمه زدن به خود و خودکشی.
از دلایل بروز این مشکل از مشکلات رفتاری کودکان اتیسم میتوان به موارد اشاره کرد:
برای اولین بار حس کنند که با هم سن و سالان خود تفاوتهای قابل توجهی دارند
تحمل فشارها و انتظارات علمی برای آنها بسیار سخت و دشوار است
در این کودکان بیش از کودکان عادی اضطراب وجود دارد
درک قوانین و انتظارات اجتماعی
دوست یابی و برقراری ارتباط با همسالان و داشتن مقبولیت اجتماعی برای آنها دشوار است
مشکل داشتن در زمینههای اجتماعی میتواند منجر به حس انزوا در کودکان مبتلا به اتیسم شود و خود این امر، احتمال بروز افسردگی در این کودکان را افزایش میدهد.
اضطراب در کودکان اوتیسم
اختلال اضطراب در ۴۲ درصد ار افراد دارای اختلال طیف اتیسم دیده میشود.اضطراب اجتماعی، یا وحشت و ترس از جمع یا موقعیتهای گوناگون اجتماعی در میان کودکان طیف اتیسم شایع میباشد. بسیاری از موقعیتهایی که برای افراد و کودکان عادی بی ضرر است، برای کودکان دارای اختلال اتیسم میتواند کاملا هراسآور باشد.
از عوامل ایجاد کننده اضطراب میتوان به تغییر در روالها و روتینهای روزمره مثل ساعت خواب، زمان غذا خوردن، زمان رفتن به مدرسه، تعاملات غیرمنتظره و برنامهریزی نشده مثل حضور مهمان ناخوانده در منزل، تولد خواهر یا برادر کوچکتر، شروع مکالمه با بزرگسالان و تعامل با آنها، حضور در مدرسه و مکانهای عمومی، فضا های خیلی شلوغ یا خیلی روشن، زمانی که لازم باشد بخوانند، بنویسند و در کلاس درس پاسخ بدهند.
این کودکان همچنین در کنترل تکانههای ناشی از اضطراب نیز دچار اشکال هستند و مهم است بدانیم که کودک ممکن است متوجه نباشد در هنگام اضطراب چه حسی دارد و در نتیجه نمیتواند تلاشی در جهت مدیریت احساس خود داشته باشد.
کودکان اتیسم و گوشهگیری و انزوا
کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم، ضعفهای شدیدی در تعاملات اجتماعی دارند. این کودکان معمولا تمایلی برای برقراری ارتباط با دیگران نشان نمیدهند، اغلب در موقعیتهای اجتماعی تماس چشمی ندارند و از آن دوری میکنند، احساسات دیگران را درک نمیکنند و حس همدردی و همدلی در آنها وجود ندارد. بنابراین قادر به دوستیابی و برقراری ارتباط نمیباشند و همین امر سبب بروز این مشکل از مشکلات رفتاری کودکان اتیسم میشود.
کمبود اعتماد به نفس
اغلب کودکان دارای اختلالات طیف اتیسم دوستی ندارند، با اطرافیان رابطه برقرار نمیکنند و میلی به شرکت در فعالیتهای ورزشی ندارند و گاهی دچار کمبود شدید عزت نفس و اعتماد به نفس میشوند.
عزت نفس این کودکان را میتوان از طریق ورزش و تمرینات بدنی و تنفسی افزایش داد.ورزش نه تنها بر سلامت جسمی و روحی موثر است، بلکه سبب کاهش سایر مشکلات رفتاری کودکان اتیسم نیز میشود و رفتارهای ناسازگارانه این کودکان را نیز کاهش میدهد.
مشکلات رفتاری کودکان اتیسم , برون سازی
این دسته از رفتارها نمود بیرونی دارند و بیشتر برای اطرافیان کودک ایجاد آزار و اذیت میکنند. به طوریکه معمولا والدین برای برطرف و کمرنگ کردن این دسته از مشکلات، سریعا دست به اقدام و درمان میزنند.
نمونههایی از مشکلات رفتاری برون سازی در کودکان اتیسم:
پرخاشگری، بیش فعالی، آسیب زدن به خود یا دیگران، قشقرق به پا کردن
پرخاشگری
رفتارهای پرخاشگرانه یک مسئله بسیار جدی در زمینه مشکلات رفتاری کودکان اتیسم میباشد. وجود رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی در این کودکان، نسبت به خود یا دیگران طبیعی است.برای مدیریت و تغییر اینگونه رفتارها،ابتدا باید علت وقوع آنها بررسی شود.
دلیل برخی رفتارهای تهاجمی کودکان اتیسم
در درک آنچه در محیط اطراف آنها درحال رخ دادن است، با مشکل رو به رو هستند
در بیان خواستههای خود عاجز هستند
بیش از اندازه اضطراب دارند
دارای تحریکهای حسی بالا، مانند حساسیت بسیار شدید به سر و صدا میباشند.
بیش فعالی
طبق نظرسنجی که در سال ۲۰۱۵ منتشر گردید، نشان داده شد که بین ۳۷ الی ۸۵ درصد کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم، میتوانند مبتلا به اختلال بیش فعالی و نقص توجه نیز باشند. کودکانی که هردوی این اختلالات را به صورت همزمان دارند، بیشتر از کودکانی که دارای یکی از آنها هستند دچار مشکلات یادگیری و اختلال در مهارتهای اجتماعی میشوند.
آسیب زدن به خود یا دیگران
صدمه زدن و حمله کودکان دارای اختلال طیف اتیسم به خود یا دیگران یکی از رفتارهای شایع و مخرب است که بالاترین خطر صدمات پزشکی را نیز در بین مشکلات رفتاری کودکان اتیسم دارد.
حدود نیمی از این کودکان، در برهههای متفاوتی از زندگی، اقداماتی در جهت آسیب رساندن به خود را بروز میدهند.در اغلب موارد، مطابق با رشد کودک این رفتارها متوقف میشوند اما در برخی موارد ممکن است مسیر رشد کودک سیر نزولی داشته باشد و خودآزاری با جراحتها و آسیبهای مکرر، بستری شدن در بیمارستانهای روانی یا حتی مرگ همراه شود.
قشقرق به پا کردن
مقصود از قشقرق به پا کردن، بیقراری و ناآرامی است که در نتیجه مشکلی در درون یا بیرون کودک اتفاق میافتد. قشقرق معمولا به دلیل چیزی است که مطابق میل آنها انجام نشده باشد. در قشقرق به پا کردن معمولا رفتارهایی مثل فریاد زدن، جیغ زدن، لگد زدن، گاز گرفتن، کوبیدن سر و… میباشد.
دلایل ایجاد قشقرق
واکنش کودک نسبت به چیزی که دوست ندارد
واکنش کودک برا اینکه به شما یفهماند، خواستهای از او دارید که درک نکرده است
کودک میخواهد بگوید چیزی را میخواهد و برای رسیدن به آن اصرار فراوان دارد.