شما ممکن است کودکان را در اطراف خود مشاهده کنید که مدام در حال بازیگوشی هستند؛ به حرف بزرگترها و یا والدین گوش نمی دهند و دستورات آنها را دنبال نمی کنند. آن ها اغلب تکالیف مدرسه خود را انجام نمیدهند و در زمینه تحصیلی چندان موفق عمل نمیکنند و یا کارهایشان را نصفه و نیمه رها میکنند. همه اینها میتواند نشانه های عدم تمرکز در این کودکان باشد.
بسیاری از این کودکان انرژی های تخلیه نشده زیادی دارند که آنها را وادار می سازد در زمان انجام فعالیت های مهم به بازیگوشی بپردازند اما اطرافیان کودک به تصور اشتباه این رفتارها را معلول بیش فعالی کودک میدانند و او را سرزنش می کنند. این در حالی است که والدین می توانند با فراهم کردن بستر مناسب برای تخلیه هیجانات کودک، تمرکز او را نیز افزایش دهند.
در این مقاله تلاش خواهیم کرد که با آموزش این بازی ها علاوه بر افزایش تمرکز در کودکان، فضای مناسبی برای تعامل سالم و لذت بخش میان والد و کودک فراهم کنیم اما پیش از آن بهتر است با اهمیت بازی در کودکان و تعریف اصلی تمرکز آشنا شویم.
اهمیت بازی در کودکان
بازی کردن سن و سال خاصی ندارد. از کودکان رفته تا بزرگسالان همه ما تا اندازه ای از بازی کردن لذت می بریم اما در کودکان بازی کردن در حقیقت راهی است که میتوانند به وسیله آن امور و اطراف را بشناسند و واقعیت های خارجی را کسب کنند.
در واقع بخش مهمی از رشد کودک در رشد بازیها نمایان میشود. بازی های کودکان آمادگی جسمی و روحی آنها را برای مواجهه با مشکلات بالا میبرد و آنها را از وجود روانی هر چه مصونیت یافته تر برخوردار می سازد. همچنین یک کودک می تواند با بازی کردن با اصول و قوانینی که در آن اجتماع وجود دارد آشنا شده، توجه، تمرکز، پیروی از اصول، حل مسئله و سایر رفتارهای هوشمندانه را در خود تقویت کند.
توجه، تمرکز یا دقت؟
توجه به معنی پاسخ دادن به یک محرک خاص و نادیده گرفتن سایر محرک هاست. بنابراین اگر کودک نتواند به محرک پیش آمده به درستی پاسخ بدهد؛ توجه اش دچار مشکل است اما تمرکز به معنی نگه داشتن توجه است. بعضی از کودکان نمی توانند توجه خود را بر درس حفظ کنند و زود خسته میشوند و یا حتی نمیتوانند یک جا بنشینند تا یک تکلیف را به اتمام برسانند. اما زمانی که کودک نتواند به جزئیات مسائل توجه کنند و به آنها اهمیت بدهد، یعنی دقت ندارد چراکه دقت به معنی در نظر گرفتن جزئیات مسائل است.
عوامل کاهش تمرکز در کودکان
واضح است که اختلال در توجه و تمرکز دستهای از اختلالات یادگیری هستند و نیازمند مداخلات توانبخشی می باشند. اما فارغ از این موضوع، عوامل دیگری نیز می توانند باعث شوند که توجه و تمرکز فرد دچار مشکل شود. یکی از این عوامل مشکلات روحی و جسمی است به عنوان مثال اضطراب بالا، دقت و تمرکز فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.
از مواردی که کمتر به آن توجه میشود انتظار بیش از حد والدین نسبت به کودک است. چرا که گاهی والدین انتظار دارند کودکشان کارهایی را انجام دهد که از عهده او خارج است و در این حالت کودک فشار زیادی را متحمل می شود و در نهایت آرامش و نظم فکری و تمرکزش را از دست میدهد.
تغذیه نامناسب، کمبود ویتامین ها، کم خونی، کمبود خواب شبانگاهی و استراحت ناکافی عوامل دیگری هستند که تمرکز فرد را پایین می اورند.
بازی های افزایش تمرکز در کودکان
تکنیک ها و بازی های زیر میتواند به بهبود توجه و تمرکز کودک کمک کند. پیشنهاد میشود که با تحرک هرچه بیشتر این بازی ها را انجام دهید چرا که حرکت، بیشتر کودکان را به هیجان میآورد و باعث افزایش ظرفیت یادگیری آنها میشود. همچنین سعی کنید این بازی ها را به شکل مسابقه و رقابتی انجام دهید تا انگیزه کودک برای انجام فعالیت ها بیشتر شود.
بازی های تمرکزی را از لحاظ گروه های سنی به دو دسته زیر طبقه بندی می کنیم :
- بازی های تمرکزی کودکان و تا سنین ۸_9 سال
- بازی های تمرکزی کودکان ۱۰ سال به بالا و بزرگسالان
در این مقاله به بررسی بازی های گروه اول پرداختیم.
بازیِ تفاوت ها
در این بازی از کودک می خواهید که تفاوت های میان دو تصویر را پیدا کند. این دو تصویر شبیه هم هستند اما تفاوتهای جزئی در آنها دیده می شود. دقت کنید که هر چقدر این تفاوتها جزئی تر باشد، سطح بازی بالاتر است. می توانید برای علاقه مندی بیشتر کودک از تصاویر انیمیشن های مورد علاقه او استفاده کنید. در این بازی علاوه بر تمرکز دقت کودک نیز افزایش می یابد.
بازیِ جابجایی
در این بازی از کودک می خواهید که با دقت به وسایل اتاق نگاه کند و پس از به مدت ۳۰ ثانیه اتاق را ترک کند. در این مدت شما میتوانید یک یا چند وسیله را جا بجا کنید و کودک باید پس از بازگشت به اتاق بگوید که چه تغییراتی در اتاق اتفاق افتاده است. در این بازی شما علاوه بر افزایش تمرکز به تقویت حافظه کودک کمک میکنید.
بازیِ آدم برفی شو
کودک نقش یک آدم برفی را بازی میکند. سپس شما مراحل آب و هوایی را به او میگویید و او با توجه به شرایط تغییر می کند. مثلاً در هوای گرم، حالت آب شدن به خود میگیرد و در باد و بوران، سفت میایستد. گاهی جای خود را با کودک عوض کنید تا کودک به ادامه بازی ترغیب شود.
پازل
پازل ها بازی های خوبی برای افزایش تمرکز کودک هستند. هر چقدر تعداد قطعات پازل بیشتر باشد، تمرکز بیشتری لازم است. بنابراین با توجه به علاقه کودک و متناسب با سطح سنی او می توانید انواع مختلفی از پازل ها را تهیه کنید.
هدایت توپ با فوت
یک توپ سبک را روی میز بگذارید و در یک طرف میز کودک ودر طرف دیگر میز، سبد را نگه دارید. کودک باید با فوت کردن توپ را به سبد هدایت کند. این بازی علاوه بر تقویت تمرکز، در کنترل دم و بازدم هم تاثیر مثبتی دارد.
توپ مزاحم
این بازی با دو توپ با رنگ های مختلف انجام میشود. سه نفر با یک توپ مثلاً آبی رنگ بازی میکنند. در حین بازی نفر سوم بدون هماهنگی توپ رنگ مخالف را مثلاً زرد برای کودک پرتاب میکند. کودک در این حالت باید بلافاصله توپ را به شخص برگرداند و فقط با توپ آبی بازی کند. این بازی به کودک این امکان را میدهد که محرک های مزاحم را از ذهنش دور کند و فقط به موضوع اصلی توجه کند.
راه رفتن با لیوان آب
یک لیوان پلاستیکی را آب کنید و کف دست کودک بگذارید. از او بخواهید بدون ریختن حتی یک قطره آب دور اتاق راه برود. در مرحله بعدی می توانید دو دست را درگیر کنید.
راه رفتن با کتاب
کتاب را روی سر کودک بگذارید و از او بخواهید بدون آنکه کتاب بیفتد، دور اتاق راه برود. شما خود میتوانید به مرور تست های دیگری را هم به این بازی اضافه کنید. مثلاً آنکه یک زنگ در دستش داشته باشد و در طی بازی، علاوه بر نیفتادن کتاب صدای زنگ هم شنیده نشود.
بازی گردو شکستم
راه رفتن روی پاشنه و پنجه
وسایل و بازی های تعادلی
و لی لی نیز می تواند به تقویت تمرکز کمک کنند.
با رعایت امنیت کودک می توانید این بازی ها را به مرور با چشم های بسته هم امتحان کنید و تمرکز کودک را بیش از پیش افزایش دهید.