رفتار درمانی اصطلاحی کلی برای انواع درمان هایی که اختلالات سلامت روان را درمان می کنند، می باشد. این شکل درمان به دنبال شناسایی و کمک به بهبود رفتار هایی با پتانسیل خود تخریبی و یا ناسالم است.این مقاله به بررسی تکنیک‌های رفتار درمانی می پردازد
ایده این درمان بر اساس این باور است که همه رفتار ها آموخته می شوند و می توان رفتار های ناسالم را تغییر داد.
تمرکز درمان اغلب بر مشکلات حال حاضر و چگونگی تغییر دادن آن ها می باشد.
چه کسانی می توانند از رفتار درمانی سود ببرد؟
رفتار درمانی می‌تواند برای طیف افراد با اختلالات متفاوت سودمند باشد. افراد معمولاً برای اختلالات زیر به دنبال رفتار درمانی هستند:
افسردگی_اضطراب_اختلالات هراس(فوبیا ها)_مسائل خشم
همچنین رفتار درمانی به برخی از شرایط اختلالات مثل اختلالات اشتها اختلال استرس پس از حادثه (PTSD)، اختلال دوقطبی، بیش فعالی، اختلال طیف اتیسم، اختلال وسواس فکری (OCD)، صدمه به خود و سوء مصرف مواد مخدر.
رفتار درمانی می‌تواند برای کودکان و بزرگسالان مفید باشد.
رفتار درمانی توسط چه کسی و چگونه انجام می شود؟
این درمان باید توسط روان درمانگران با مدرک روانشناسی و یا روانپزشکی و یا فردی از جامعه مددکاران اجتماعی انجام شود.رفتار درمانی روش ها و تکنیک های متفاوتی دارد که بسته به نوع اختلال و شخصیت مراجع، انتخاب می شود.
به طور کلی در یک جلسه درمانی، مراجع مشکل خود را مطرح می کند، درمانگر شناخت کافی از نوع رفتار ناسالم به دست می آورد.سپس از یک یا چند تکنیک برای پیش برد درمان استفاده می کند.
در تمامی تکنیک های رفتار درمانی، علت رفتار و بیماری اهمیت خاصی ندارد.
انواع تکنیک‌های رفتار درمانی
رفتار درمانی تکنیک های مختلفی دارد:
۱. رفتار درمانی شناختی: این شاخه از رفتار درمانی بسیار محبوب می باشد.این روش در واقع ترکیبی از رفتار درمانی و شناخت درمانی بوده و به چگونگی تاثیر گذاری افکار و عقاید اشخاص بر عملکرد و روحیه آن ها تکیه دارد. رفتار درمانی شناختی اغلب به مشکلات فعلی شخص و چگونگی حل کردن آن ها توجه میکند.هدف بلند مدت در این درمان این است که، الگو های فکری و رفتاری فرد را به الگو های سالم تر و مناسب تر تغییر دهد.
۲. بازی درمانی شناختی_رفتاری: این نوع از رفتار درمانی معمولاً در کودکان استفاده می شود. درمانگر با تماشا کردن بازی کودک می تواند آنچه که کودک از ابراز آن ناراحت است یا نمی تواند ابراز کند را متوجه شود. مثلاً ممکن است کودک آزادانه وسیله بازی مورد نظر خود را انتخاب و شروع به بازی با آن کند.ممکن است از کودک خواسته شود یک نقاشی بکشد یا با استفاده از اسباب بازی های یک صحنه را در محوطه ماسه ایجاد کند.
ممکن است درمانگر نحوه استفاده مناسب از بازی جهت بهبود ارتباط با کودک را به والدین آموزش دهد.
۳.حساسیت زدایی سیستمی: این روش رفتار درمانی کاملاً بر بهینه سازی کلاسیک متکی است و اغلب از آن در درمان فوبیا ها استفاده می شود. در این درمان به فرد آموخته می‌شود که پاسخ ترس را با پاسخ های آرامش بخش جایگزین کند.
در ابتدا به فرد تکنیک های تنفس، ریلکسیشن، روش های آرام شدن و مسلط شدن بر خود آموزش داده می شود. پس از تسلط بر این مرحله، درمانگر به تدریج فرد را در معرض دوز های بالا از ترس هایش قرار می دهد در حالی که فرد باید از این تکنیک ها استفاده کند.
۴. بیزاری درمانی: بیزاری درمانی اغلب برای درمان مشکلاتی همچون سوء مصرف مواد مخدر و اعتیاد به الکل استفاده می شود. شیوه انجام این روش به صورت آموزش و تشویق افراد به همراه کردن یک محرک خوشایند اما ناسالم، با یک محرک ناخوشایند می باشد. مثلا درمانگر به فرد آموزش می دهد که الکل را با یک خاطره آزاردهنده مرتبط کند.
۵.عاطفی_منطقی: این شاخه در شناسایی احساسات و افکار منفی و مخرب تمرکز دارد. در این روش از رفتار درمانی افراد به‌طور فعال این افکار را به چالش کشیده و عقاید منطقی تر و واقع بینانه تری را جایگزین آن ها می کند.
۶. نظریه یادگیری اجتماعی: این روش به چگونگی یادگیری افراد از طریق مشاهده می پردازد. در این روش باور بر این است که مشاهده پاداش گرفتن و یا مجازات شدن افراد به خاطر اعمالشان می تواند منجر به یادگیری و تغییر در رفتار شود.
۷.نور درمانی:از این تکنیک برای غلبه بر ترس از موقعیت ها و اشیا استفاده می شود.این روش شامل تکنیک هایی است که در حین تمرین استراتژی های آرام سازی، فرد را در معرض ترس قرار می دهد.برای درمان هراس های خاص و اضطراب کاربرد دارد.
طول دوره درمان چه مدت است؟
مدت رفتار درمانی معمولا بین ۱۰ الی ۲۰ جلسه می باشد.که اگرچه کوتاه به نظر می رسد اما اثرات پایداری دارد.و تعهد مراجع می تواند این مسیر را کوتاه تر و هموار تر سازد.
اثربخشی رفتاردرمانی
چگونگی اثر بخشی و عملکرد رفتار درمانی به عواملی همچون مجرب بودن درمانگر، نوع درمان استفاده شده و همچنین شرایطی که بیمار در آن قرار گرفته بستگی دارد.
اما به طور کلی تحقیقات نشان داده‌اند که تقریباً ۷۵ درصد افرادی که رفتار درمانی را تجربه می کنند، نوعی بهبود مثبت را تجربه خواهند کرد.
