گفتار درمانی یاآسیب شناسی گفتار و زبان و بلع یکی از شاخه های رشته توانبخشی می باشد که به ارزیابی، غربالگری، درمان و توانبخشی اختلالات مربوط به گفتار و زبان و بلع می پردازد. از آن جایی که هم گفتار و هم زبان برای ارتباط انسان ها ضروری است می توان گفت گفتاردرمانگر به تسهیل ارتباط افراد می پردازد. گفتاردرمانی در منزل به شکل هوم ویزیت یا به صورت حضوری در کلینیک انجام می شود و یا جلسات آنلاین و برمحور خانواده تشکیل می شود.
گفتاردرمانگر چه وظایفی دارد؟
همانطور که پیش تر گفته شد، گفتاردرمانگر با ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان، ارتباط را برای آن ها بهبود می بخشد. فعالیت گفتاردرمانگر منحصر به سخن گفتن نیست چرا که بسیاری از افراد پیش می آید که به دلیل آسیب های مغزی یا آسیب اندام های صورت (مثل قطع عضو یا فلجی عضله زبان) قادر به صحبت کردن نیستند ولی نباید این افراد را از ارتباط برقرار کردن محروم کرد و باید به کمک روش های جبرانی مسیر برقراری ارتباط را برای این افراد هموار کرد.
گفتاردرمانگر با دیگر همکارانش همچون کاردرمانگر، فیزیوتراپیست، روانشناس، رفتاردرمانگر و پزشک متخصص یا معلمان و مربیان نیز در جهت بهبود ارائه خدمات قادر به همکاری می باشد.
حیطه های فعالیت گفتاردرمانگر چیست؟
- افراد مبتلا به اختلالات تولیدی و تلفظی
- افراد مبتلا به اختلالات صوت
- افراد مبتلا به اختلالات یادگیری
- افراد مبتلا به کم شنوایی
- افراد دچار آفازی یا زبان پریشی
- افراد دارای شکاف لب و کام
- مشکلات بلع در نوزاد، کودک، بزرگسال
- کودکان مبتلا به بیش فعالی و کم توجهی
- افراد مبتلا به کم توان ذهنی
- افراد مبتلا به انواع سندرم ها همچون سندرم داون
- افراد مبتلا به اختلالات طیف اوتیسم
- افراد مبتلا به لکنت
- کودکان دارای تاخیر رشدی که دیر صحبت می کنند
- افراد مبتلا به فلج مغزی
- افراد مبتلا به MS و ALS و پارکینسون
همه این خدمات درمانی توسط گفتاردرمانگر در منزل بیمار نیز قابل اجراست.
چه کسانی نیاز به گفتاردرمانگر دارند؟
هر شخصی در هر برهه از زندگی و در هر سنی زمانی که در برقراری ارتباط از طریق گفتار و زبان دچار مشکل باشد و یا با مشکلاتی در بلع یا صدای خود دست و پنجه نرم کند باید به گفتاردرمانی جهت ارزیابی و دریافت مشاوره های مورد نیاز مراجعه کند.
از جمله این افراد شامل ، فرد دارای لکنت، مشکلات تلفظی، مبتلایان به اوتیسم یا کم شنوایی، کم توان ذهنی و سندرم داون، افراد دارای شکاف کام و لب، افراد دارای مشکلات صدا مانند صدای خشن یا حس آسیب در گلو، افرادی که پس از ضربه یا سکته دچار مشکلات بلع یا گفتار می شوند، نوزادان نارس که مشکلاتی در مکیدن اولیه و یا بلع دارند و … .
والدین یا مراجعین باید توجه کنند که هر فردی با توجه به شرایط خاص خود و نیازهای موجود، مشاورات لازم را دریافت می کند و در صورت لزوم به صلاح دید گفتاردرمانگر جلسات بعدی مشخص می شوند.
میزان تاثیر و طول جلسات گفتاردرمانی چگونه است؟
قطعا میزان تاثیرپذیری، فاصله و طول جلسات بستگی به فاکتورهای مختلفی دارد همچون:
1.سن مراجع: هرچه سن مراجع کمتر باشد یا زمان سپری شده از آسیب کمتر باشد تاثیر گفتادرمانی بیشتر است.
2.نوع اختلال: برخی از اختلالات پس از تعداد کمی جلسات درمانی حل می شوند اما برخی اختلالات با توجه به ژنتیک اختلال یا سایر عوامل ممکن است چندین سال به طول انجامد.
3.شدت اختلال: طبیعتا هر چه شدت مشکل بیشتر باشد، طول جلسات بیشتر خواهد بود.
4.همکاری مراجع و والدین: انگیزه خانواده و درمانجو و همکاری و انجام توصیه ها و تمرینات در منزل به تاثیرپذیری بیشتر و پیشرفت مراجع کمک خواهد کرد.
روش های گفتاردرمانی در منزل توسط والدین یا مراقبین
روش های گفتاردرمانی در منزل به اقدامات و فعالیت هایی گفته می شود که فرد، خانواده و مراقبین مراجع تحت نظر و تجویز گفتاردرمانگر و هماهنگ با جلسات درمانگر در منزل یا کلینیک یا بصورت آنلاین انجام می دهند تا بهبود شرایط موجود تسریع شود. اینکه شما چه تمرینات گفتاردرمانی در منزل را نیاز دارید وابسته به شرایط مراجع و ارزیابی های دقیق گفتادرمانگر می باشد و نمی توان یک برنامه واحد برای مشکلات گفتار و زبان تجویز کرد.
گفتاردرمانی در منزل برای کودکان
گفتار درمانگر تمام حیطه های رشد گفتار و زبان کودک شما را بررسی میکند تا حیطه های دارای تاخیر و تاثیرگذار در رشد اجتماعی کودک شما را بیابد. این کار با مقایسهی عملکرد کودک شما با رشد عادی کودکان هم سن انجام می شود. یعنی بررسی اینکه یک کودک عادی در آن سن قادر به انجام چه کار هایی است.
تمرین ها و فعالیت های گفتار درمانی بر اساس نوع و شدت اختلال، سن و نیاز های شما و کودکتان میتوانند متفاوت باشند. طی یک جلسه گفتار درمانی چه در کلینیک چه در منزل، درمانگر ممکن است:
- با بازی، مکالمه، استفاده از اشیاء و کتاب ها با کودک شما ارتباط برقرار کند و ازین طریق ارتباط کودک را بررسی میکند.
- صدا ها و هجا های صحیح را در حین یک بازی متناسب با سن کودک نشان دهد تا کودک صداها را بشنوند در صورت نیاز برای تولید آن ها تحریک شود.
- پس از ارزیابی و ارائه درمان توسط گفتاردرمانگر در جلسه، راهکارها و تکالیفی را برای کودک و والدین در مورد نحوه انجام گفتار درمانی در خانه ارائه می دهد.
گفتاردرمانی در منزل برای بزرگسالان
گفتار درمانی برای بزرگسالان چه در کلینیک چه در منزل و یا آنلاین نیز با ارزیابی شروع می شود. درمانگر با ارزیابی بهترین روش درمان و نیاز های شما را بررسی می کند. تمرینات گفتار درمانی برای بزرگسالان میتواند به شما در گفتار، زبان و ارتباط کمک کند.
گفتاردرمانی در مشکلات مربوط به صدا یا بلع نیز کارآمد است و در بهبود کیفیت صوت یا برطرف کردن مشکلات بلع پس از مسائلی همچون سکته اقدامات مهمی انجام می دهد.
تمرینات ممکن شامل این موارد باشند:
- تمرینات حافظه، توالی و حفظ موضوع، بهبود شناخت
- تکنیک های برقراری ارتباط موثر با توجه به حرغه و سطح اجتماعی
- تمرینات تنفسی، صوتی و بلع با توجه به نیاز و آسیب وارده به بیمار
جلسات گفتاردرمانی چطور برگزار می شود؟
جلسات گفتاردرمانی توسط گفتاردرمانگر انجام می شود. که ممکن است در کلینیک های خصوصی، دولتی یا بیمارستان ها و یا منزل بیمار خدمات ارائه دهند. جلسات معمولا انفرادی و حدود ۳۰ تا ۴۵ دقیقه می باشد. در جلسات اولیه به ارزیابی دقیق مراجع و اولویت های ارتباطی او می پردازد و مشاورات لازم را به مراجع یا خانواده ارائه می دهد و جلسات درمان به صلاح دید درمانگر به فواصل مختلف ادامه می یابند.
