کاردرمانی کودکان کم توجه؛ بهبود توجه، بهبود رفتار

کاردرمانی کودکان کم توجه توسط کاردرمانگر به بهبود شرایط کودکان مبتلا به ADHD کمک می‎کند. کم‎ توجهی یکی از انواع اختلال نقص توجه-بیش فعالی شناخته می‌شود. این اختلال مجموعه‎ای فراگیر از رفتارهایی است که شامل کم توجهی، بیش فعالی-تکانشگری یا ترکیبی از هر دو است. اختلال کم توجهی در عملکرد روزانه و رشد فرد باعث اختلال می‌شود. علائم کم توجهی شامل موارد زیر می‌باشد:

• عدم توجه به جزئیات باعث بی‎دقتی می‎شود.
• قادر به حفظ کردن فعالیت‎های روزانه خود نیست.
• اشیاء ضروری برای فعالیت روزانه‎اش را گم می‎کند.
• زمانیکه شخصی با او صحبت می‌کند گوش نمی‎دهد.
• توانایی نظم دادن و ساماندهی به کارهای خود را ندارد.
• قادر به انجام دادن دستورالعمل‎ها به صورت گام به گام نیست.
• محرک‎های بی اهمیت و مزاحم به راحتی حواس شخص را پرت می‎کنند.
• نمی‌تواند یک فعالیت ذهنی مستمر داشته باشد و معمولاً از قبول آن‎ها امتناع می‌کند.

هدف از کاردرمانی کودکان کم توجه رفع تمام مشکلات ذکر شده است.

هدف کاردرمانی در رابطه با اختلال ADHD

کاردرمانگر هدفش از کاردرمانی کودکان کم توجه رفع موانعی است که تاثیر منفی بر نیازهای فیزیکی، عاطفی و اجتماعی کودک می‎گذارند. کاردرمانگر از روش‎های درمانی مختلف، برای بهبود توانایی کودک و تکمیل وظایف خود در فضای خانه، مدرسه و… بهره می‎گیرد. کاردرمانگر به بهبود خودتنظیمی و پردازش حسی کودک کمک می‌کند. ابتدا کاردرمانگر کودک را ارزیابی می‌کند. سپس با مشاهده رفتار کودک و اظهارات اعضای خانواده و معلمان چگونگی تاثیر آن‎ها در محیط خانه، مدرسه و اجتماع را بررسی می‎کند.

مقدمات مداخلات کاردرمانی جهت بهبود و افزایش توجه

در زمان کاردرمانی کودکان کم توجه تمرینات گوناگونی توسط کاردرمانگر آن انجام می‎شوند. این روش‎ها و تمرینات عبارتند از:

• یکپارچگی حسی: اولین و شاید مهمترین گام در افزایش توجه است. توجه به اموری که ماهیت حسی دارند را افزایش می‎دهد و محرک‎های مزاحم را حذف می‎کند.
• زبان دریافتی و درک او از صحبت‌های اطرافیان را بهبود ببخشد. در نتیجه به بهبود درک و پاسخ فرد کمک می‌کند.
• از تماس چشمی برای ارتباط و جلب توجه بهره می‎گیرد، مثلا در زمان صحبت با کودک جلوی او زانو می‎زنیم.
• فعالیت‎هایی که به صورت پیوسته یا ناپیوسته است در فعالیت روزانه فرد گنجانده می‌شوند.
• زمان‎بندی یک عامل موثر در جمع کردن توجه فرد یا کودک برای یک تکلیف است.
• تقویت فعالیت‎هایی که نیاز به هماهنگی حسی و حرکتی دارد، ارائه می‌شود.
• تمرینات و برنامه‎هایی برای بهبود مهارت گوش دادن انجام می‌شوند.
• از زبان ساده برای بیان درخواست‎ها استفاده می‎کنند.
• صداهای مزاحم و پس زمینه را باید حذف کرد.

در نهایت باید یک برنامه‌ریزی مدونی تنظیم شود که کودک از شروع و پایان تمرینات آگاه باشد. اطلاع از زمان آغاز و پایان، یک عامل کمک کننده در رابطه با جمع و جور کردن حواس است.

تمرینات برای افزایش توجه در کودکان کم توجه

بعد از ارزیابی و تنظیم یک برنامه مدون برای کاردرمانی کودکان کم توجه، تمریناتی متناسب با سن کودک به او داده شود. کاردرمانگران از فعالیت‌های مختلفی برای افزایش توجه و تمرکز کودک بهره می‌برند. اتاق توجه بینایی، اتاق پردازش حسی، اتاق تقویت مهارت شنوایی را می‎توان نام برد که کاربرد گسترده‎ای دارند. این تمرینات عبارتند از:

• تمرینات دیداری-حرکتی: تمرکز کودک برای هماهنگی چشم با حرکات ظریف یا حرکات بدن است.
• ردیابی با چشم: باید با چشم‌ها اشیاء در حال حرکت را دنبال کند و به آن‎ها توجه نماید. البته کودک باید بی حرکت باشد.
• تعیین جایزه برای انجام تکلیف یا تمرین: متناسب با زمانی که کودک بر روی فعالیت خود متمرکز است به او پاداش داده شود.
• تمرین هماهنگی بدن و ذهن: هدف حفظ سکون فرد در مدت زمان تعیین شده است. البته زمان تعیین شده بعد از چند جلسه بیشتر می‎شود. در کنار آن کودک باید یک تمرین مانند نقاشی و… را انجام دهد.
• انواع بازی‎ها با توپ و مهره: بالا انداختن توپ و گرفتن آن، راکت و توپ، پاسکاری توپ با دوست، زدن توپ به یک نقطه مشخص روی دیوار را می‎توان نام برد. رکاب زدن دوچرخه، ترامپولین و راه رفتن در یک مسیر مشخص را نیز شامل می‎شود.

تمام تمرینات ذکر شده باید توسط متخصص برنامه ریزی و انجام شوند. کاردرمانگر بر فعالیت‎های کودک در زمان انجام فعالیت‎ها و تمرین‎ها نظارت دارد.