بیش فعالی و اختلال نقص توجه یکی از متداول‌ترین عارضه‌هایی است که معمولا در سن پایین مشاهده می‌شود. بر اساس تحقیقات حدودا ۳ الی ۵ درصد کودکان کمتر از ۷ سال و نوجوانان در دوره بلوغ، با این عارضه دست و پنجه نرم می‌کنند. این اختلال ممکن است با مشکلاتی نظیر تحرک‌های بیش از حد و ناتوانی در تمرکز همراه باشد. اعتقاد عمومی بر این امر است که بروز این بیماری معمولا دارای ریشه‌های عصبی و ژنتیکی می‌باشد. در اینجا خواهیم گفت بهترین ورزش برای کودکان بیش فعال چه ورزشی است و درباره علائم ونشانه های بیش فعالی توضیح خواهیم داد
بیش فعالی چیست؟
بیش فعالی و نقص توجه نوعی از انواع اختلالات رفتاری _ رشدی است که باعث ایجاد اختلالات در تمرکز و یادگیری، فعالیت‌های فیزیکی بیش از حد، واکنش‌های تکانشی و برخی رفتارهای غیرعادی می‌شود و ابتلا به این عارضه اغلب تمرکز طولانی مدت بر روی یک مسئله واحد را با اشکال مواجه کرده و در برخی مواقع ممکن است با برخی اختلالات و عارضه‌های روانی نظیر دوقطبی یا افسردگی همراه باشد.
علائم و نشانه‌های بیش فعالی
- افراد مبتلا به این عارضه قادر نیستند برای مدت طولانی روی انجام کار یا یک موضوع واحد تمرکز کنند
- به راحتی وظایف را فراموش کرده و یا ترتیب آنها را از خاطر می‌برند
- به سختی می‌توانند آرام و بی‌تحرک باشند
- اغلب نمی‌توانند تا پایان یافتن جمله دیگران صبر کنند و مدام حرف سایرین را قطع می‌کنند
- خیال پردازی زیاد
- زیاد صحبت کردن
- ارتکاب اشتباهات سهل‌انگارانه
- مشکل در کنار آمدن با دیگران و ارتباطات اجتماعی
- پذیرفتن خطرات غیرضروری
علت به وجود آمدن بیش‌فعالی
تحقیقات و تلاش‌های بسیاری در این زمینه انجام شده، اما همچنان با توجه به شایع بودن این عارضه، هنوز علل و عوامل خطر برای ما ناشناخته است اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که ژنتیک نقش مهمی در بروز این عارضه و علت به وجود آمدن بیش فعالی دارند.
علاوه بر ژنتیک، عوامل زیر نیز می‌توانند در علت به وجود آمدن بیش فعالی موثر واقع شوند :
- آسیب‌های مغزی
- قرار گرفتن و حضور در محیط آلوده (مثلا سرب) در دوران بارداری یا در سنین کم کودک
- مصرف الکل و دخانیات مادر در دوران بارداری
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزاد هنگام تولد
- استرس زیاد مادر در زمان بارداری
دلایل موثر بودن ورزش بر کنترل و درمان بیش فعالی
بر اساس داده های امروزی در دسترس ورزش کردن از راه های زیر می تواند در کاهش علائم بیش فعالی کمک کننده باشد :
- تخلیه انرژی
یکی از بارزترین ویژگی کودکان بیش‌فعال رفتارهای ناپایدار، بی قراری و فعالیت بیش از حد ناشی از انرژی فراوان است. بنابراین برای آزاد کردن این انرژی زیاد ورزش کردن توصیه می شود.
بهبود وضعیت انتقال دهنده های عصبی
ورزش کردن علاوه بر تاثیر بر جسم می تواند روی مغز نیز تاثیر زیادی داشته باشد. مطالعات نشان داده اند که ورزش کردن منجر به رشد سلول های جدید می‌شود. همچنین زمانی که کودکان ورزش می کنند مواد شیمیایی موسوم به انتقال دهنده های عصبی (دوپامین و نوراپی نفرین) در مغز آنها تقویت می شود. از آنجایی که داروهای تجویزی برای کودکان بیش فعال نیز در جهت افزایش میزان همین مواد در مغز عمل می‌کنند منطقی است که تمرینات ورزشی اثراتی مشابه با اثر این داروها داشته باشند به علاوه اینکه ورزش کردن عوارض جانبی این دارو ها را به همراه ندارد.
- افزایش جریان خون در مغز
در کودکان بیش فعال ممکن است بخش هایی از مغز دارای جریان خون کمتری باشند که در نتیجه آن اعمالی همچون تفکر، برنامه ریزی، احساسات، رفتار و اخلاق تحت تاثیر قرار می گیرند. با ورزش کردن جریان خون در مغز افزایش پیدا کرده و این توانایی ها بهبود خواهند یافت.
- بهبود رگهای خونی
ورزش کردن ساختار رگهای خونی و مغز را بهبود می بخشد و این امر موجب بهبود و تقویت توانایی تفکر و تمرکز در کودکان بیش فعال خواهد شد.
- بهبود فعالیت مغزی
ورزش کردن باعث افزایش فعالیت بخش هایی از مغز که مربوط به رفتار و توجه کردن هستند می‌شود.
بهترین ورزش برای کودکان بیش فعال
یکی از تاثیرگذارترین و کم‌عارضه ترین روش های کنترل و درمان بیش فعالی که نیاز به نسخه و مراجعه به مطب خاصی ندارد کمک گرفتن از ورزش‌های مناسب کودکان بیش فعال می باشد. ورزش منظم حتی می تواند نیاز به داروهای محرک را کاهش داده و یا از بین ببرد. تحقیقات نشان داده‌اند که پیروی از یک برنامه ورزشی با سطح متوسط تا شدید که شامل حرکات پیچیده نیز باشد، حداقل برای چهار یا پنج روز در هفته و هر بار به مدت ۳۰ الی ۴۰ دقیقه می تواند تا حد زیادی در رفع علائم بیش فعالی موثر باشد.
- گشت و گذار در طبیعت
راه رفتن یا دویدن در طبیعت مخصوصاً در محیط های سرسبز به کنترل علائم بیش فعالی کمک بسیاری کرده و قدرت تمرکز و یادگیری را در کودکان افزایش می دهد. انجام فعالیت های خارج از منزل مانند پیک‌نیک ماهیگیری و دویدن در جنگل موارد مناسبی می باشند.
- فعالیت های هوازی
همه انواع ورزش های هوازی به کودکان بیش فعال کمک می کنند تا انرژی بیش از حد خود را بسوزانند اما برخی از این فعالیت ها علاوه بر انرژی بر بودن به بهبود تمرکز در کودکان کمک کرده و توانایی شناختی آنها را افزایش می دهند. در نتیجه برای کسب نتیجه هر چه بهتر تمریناتی را انتخاب کنید که هم هوازی باشند و هم نیاز به تمرکز کردن داشته باشند. مثلاً شنا کردن، دوچرخه سواری پریدن روی ترامپولین، دویدن و طناب بازی می‌توانند گزینه‌های بسیار مناسبی باشند.
بهترین ورزش برای کودکان بیش فعال چه ورزشی است؟
- هنرهای رزمی
بسیاری از کودکان به یادگیری هنرهای رزمی علاقه دارند زیرا حرکات متنوعی را یاد می گیرند و باعث تخلیه انرژی و هیجانات آنها می‌شود. ورزش هایی همچون کاراته، تکواندو و کونگ فو علاوه بر سرگرمی و تخلیه انرژی بهبود تمرکز ذهنی نیز کمک می کنند.
- تمرینات فکری
ورزش ها فقط دارای جنبه جسمانی نیستند و تمریناتی مثل منچ یا شطرنج که باعث ورزش مغز می‌شوند و تمرکز را افزایش می دهند نیز ورزش های مناسبی برای کودکان بیش فعال به شمار می روند.
