درمان اتیسم در کودکان

پس از فرآیند تشخیص و ارزیابی توسط متخصصین، درمان اتیسم در کودکان بسته به شدت اختلال و اختلالات همراه کودک ، اهداف درمانی مشخص میشوند و درمان های مورد نیاز انجام می گیرد. مطابق با طبقه بندی چادرمن و کلیر در سال 2010 درمان های اختلال طیف اتیسم در 3 دسته طبقه بندی میشوند:درمان های روانی-آموزشی ، درمانهای مبتنی بر توان بخشی، درمان های زیستی. در برخی موارد، برای برخی کودکان درمان های تکمیلی نیز انجام می شود؛ هم چنین می توان درمان های فوق را به شکل ترکیبی با یکدیگر به کار برد.

هم چنین میتوان درمان هارا براساس فعالیت های سیستم عصبی به دو دسته ی بالا و پایین طبقه بندی کرد؛ اگر سیستم عصبی را ساختاری لایه ای بدانیم، لایه های پایینی مسئول شامل عضلات و اندام های حسی و فعالیت های حسی بوده و ساختارهای بالایی شامل قشر مغز و عملکرد های سطح بالا مثل استدلال، تفکر، برنامه ریزی میباشد. در ادامه به بررسی هریک از این موارد مطرح شده میپردازیم.

درمان اتیسم در کودکان

1.درمان های روانی-آموزشی

این درمان ها به منظور ایجاد تغییر در رفتارکودک و یا بهبود رفتارهای وی صورت میگیرند.برنامه های آموزشی رفتاری در سه طبقه قرار میگیرند :

-رفتاردرمانی

-درمان های مبتنی بر مهارت

-درمانهای مبتنی بر ارتباط

از جمله ی این درمان ها میتوان درمان های زیررا نام برد:

TEACCH-

 یا تحلیل رفتاری کاربردیABA

 یا ارتباط تبادل تصویری PECS_

2.درمان های مبتنی بر توانبخشی

در این درمان ها،نشانه های مرتبط با اختلالات هدف درمان هستند و شامل درمان های صورت گرفته در سه حیطه ی

 -کاردرمانی : آموزش مهارت های اساسی برای زندگی روز مره و… 

-گفتاردرمانی : رویکردهای آموزش ارتباط از طریق کلام،بهبود مهارت های درک و بیان تفکر و احساسات(تئوری ذهن) می باشد.که توسط گفتاردرمانان انجام می شود.

-درمان یک پارچگی حسی: به بیانی ساده توسط کاردرمانان برای تعدیل حس های لمس،بویایی و شنیداری و…انجام میشود

3.درمان های زیستی

این گونه درمانها شامل درمان های دارویی و رژیم های غذایی به منظور کاهش شدت علایم اتیسم هم چون حرکات تکراری و کلیشه ای و نیزبرای اختلالات همراه هم چون نقایص توجه-بیش فعالی و مشکلات خواب،مشکلات غدد و مشلات صرع تجویز میشوند.

مداخلات تکمیلی

این دسته ار مداخلات میتوانند در کنار سایر مداخلات صورت گیرند و شامل مواردی چون:

-موسیقی درمانی

-هنردرمانی

-بازی درمانی

-هیپوتراپی

-پت تراپی

میباشند.

 رویکرد های پایین به بالا

این رویکرد ها درمانگر محور میباشند؛یعنی درمانگر تمامی محیط اعم از چیدمان وسایل,نوع وسایل و یا محرکات درمانی و حتی نوع تشویف را با درنظرگرفتن علایق کودک را مدیریت میکند و کودک از درمانگر پیروی می کند.

از این روش برای آموزش موارد ساده هم چون مهارت های اجتماعی اولیه مثل تماس چشمی استفاده میشود.

این رویکردها برای کودکانی مناسب است که

-تماس چشمی اندک دارند یا اصلا ندارند

-گفتار ندارند یا اکو (تکرار فوری یا معوق گفته های دیگران) را دارند

-مشکلات حسی زیادی دارند

-مشلات هوشی دارند

و به طور کلی در کودکانی که شدت اختلال در آن ها زیاد است

از جمله رویکرد های درمانی پایین به بالا میتوان رویکرد تحلیل کاربردی رفتار و تبادل تصویر را نام برد.

رویکردهای بالا به پایین

این رویکردها برخلاف قبلی کودک محور میباشند؛یعنی کودک وسایل و نوع فعالیت را تعیین می کند و درمانگر از فعالیت های کودک پیروی میکند.

از این روش درمانی برای آموزش مواردی با پیچیدگی های بیشتر استفاده میکنند؛مثلا آموزش تعریف داستان و یا استدلال و تئوری ذهن(درک عقاید،افکار و احساسات خود و دیگران)

این رویکرد بیشتر برای کودکانی  با شدت کمتر اختلال کاربرد دارد،به عبارتی برای کودکانی که

1.صحبت میکنند اما در کاربردشناسی زبان یا استفاده ی متناسب با موقعیت آن مشکل دارند

2.تماس چشمی و تعامل خوبی دارند

از جمله ی این روش ها میتوان به مداخله ی مبتنی بر ارتباط نام برد.

سایر رویکردهای درمانی

برخی رویکردها نیز هستند مابین دو رویکرد قبلی بالا به پایین و پایین به بالا قرار دارند.این رویکردها ویژگیهایی چون

1.مشترک کار کردن کودک و درمانگر

2. مناسب برای کودکان دارای تماس چشمی گاه و دارای توانایی نامیدن و درخواست

را دارند. درمان های آموزش در محیط طبیعی،آموزش پاسخ های محوری و فلورتایم دارای ویژگی های فوق میباشند.

در ادامه به شرح مختصر سه تا از روش  درمانی  در درمان اختلال طیف اتیسم می پردازیم.

1.روش درمانی تحلیل کاربردی رفتار یا

ABA

این روش درمانی از جمله رویکرد های پایین به بالا می باشد و براساس نظریه ی رفتاری بنا نهاده شده است. روش برای شکل دهی به رفتار یا ایجاد رفتار جدید به کار میرود.

این روش شامل سه جزاصلی می باشد:

محرک یا آنچه سبب بروز پاسخ در فرد می شود

-پاسخ

-تقویت کننده که میتواند فوری یا با فاصله باشد

در طی درمان ،برای رسیدن به پاسخ یا رفتار هدف،درمانگر،والد یا مراقب به کودک کرده و به مرور زمان میزان کمک با پیشرفت کودک کاهش می یابد.

2.روش درمانی

TEACCH

یا ارزیابی و درمان کودکان اتیستیک و معلولیت های ارتباطی مرتبط

این روش در دهه ی 70 در دانشگاه کارولینای شمالی ابداع شد.روشی ساختارمند میباشد و در این روش محیط با شرایط کودک منطبق میشود.

این برنامه دارای چندین اصل به شرح زیر میباشد:

1.بهبود سطح سارگاری کودک از طریق تعدیل محیط : یعنی چیدمان محیط به گونه ای باشد که برحسب علاقه ی کودک بوده و عوامل برهم زننده ی آرامش و تمرکز کودک به حداقل برسد

2.همکاری والدین و متخصصین

3.آمورش های با قواعد و ساخت مشخص

4.کل نگر بودن آموزش: یعنی در این روش درمانی به جای تاکید منحصر بر ارتباط یا مهارتی خاص در کودک،کل شخصیت و ویژگی های او در نظر گرفته شود

3.روش درمانی فلورتایم

این روش توسط گرین اسپاین طراحی شده است؛وی معتقد بود اختلال طیف اتیسم به دلیل شکست در پیوند سیستم عاطفیست. فلور تایم دارای ویژگی های زیر می باشد:

1.براساس تفاوت های رشدی و فردی می باشد

2.روش به شکل بازی انجام میشود

3.بر طبق علایق طبیعی کودک است

4.درمانگر از کودک تقلید میکند

5. در این روش 8 جلسه ی 20 دقیقه ای روز برگزار میشود.

6.برای کودکانی که به حضور دیگران توجه میکنند،پیشنهاد میشود. در پایان ذکر این نکته ضروریست که خیلی از افراد دارای اتیسم با شدت ها و سنین مختلف از درمان مستمرسود میبرند.