با بررسی فرق کم توجهی با بیش فعالی؛ زیرمجموعه ADHA میتوان به تفاوتهای بین آنها پی برد. این تفاوتها بسیار پررنگ و قابل مشاهده هستند. البته امکان تشخیص هر دو علائم در فرد امکانپذیر نیست. مهمترین مرجع تشخیص تفاوتها، انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) و راهنمای تشخیصی و آماری اختلال روانی DSM-5 میباشند. اختلال کم توجهی با عبارت «ADD» و اختلال بیش فعالی با «ADHD» نشان داده میشوند.
قبل از سال 1987، اختلال ADD به هر دو نوع بی توجهی و بیش فعالی اطلاق میشد. ازاین سال به بعد اصطلاح ADHD جایگزین ADD شد که علائم کم توجهی و بیش فعالی-تکانشگری را شامل میشود. از سال 1994، سه گروه زیر برای اختلال نقص توجه–بیش فعالی، توسط انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) ارائه شد. از سال 2013 به بعد این زیرگروه ها به معیارها یا علائم اختلال ADHD تغییر پیدا کردند. یعنی به جای اینکه تشخیص نوع خاص ADHD داده شود مبتلا به آن عارضه تشخیص داده میشود. امکان دارد که با افزایش سن علائم متفاوت دیگری در فرد بروز پیدا کند. ADHD شامل سه علائم زیر است:
- کم توجهی
- بیش فعالی-تکانشگری
- ترکیبی
به عنوان مثال میتوان تشخیص داد که فرد مبتلا به علائم کم توجهی ADHD بدون بیش فعالی-تکانشگری است. فردی که مبتلا به علائم بیش فعالی-تکانشگری ADHD است بدون علائم کم توجهی تشخیص داده میشود.
فرق کم توجهی با بیش فعالی، علائم کم توجهی در DSM-5
فرق کم توجهی با بیش فعالی را با مراجعه به راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی (DSM-5) می توانید مطالعه کنید. در این منبع برای اختلال ADHD، علائم به سه گروه تقسیم میشوند. علائم بی توجهی شامل:
- فرد به جزئیات تکالیف و فعالیتها توجه نکرده و با بیدقتی مرتکب اشتباه میشود.
- فرد قادر نیست توجه خود را در فعالیت تحصیلی، شغلی یا تفریحی متمرکز کرده و آن را حفظ کند.
- اگر شخصی به صورت مستقیم با فرد که اختلال کم توجهی ADHD دارد صحبت کند، مشاهده خواهید کرد که گوش نمیدهد. حواسش به محرکهای کم اهمیت جلب میشود. حتی بدون هیچ محرکی حواس او پرت است.
- فرد مبتلا به کم توجهی، نمیتواند مطابق با دستورالعملها در تکالیف یا شغل پیش برود و در نهایت نمی تواند آن را به پایان برساند.
- فرد نمیتواند به فعالیتهای روزانه و کارهای خود نظم بخشد و حتی در نظم دادن به لوازم شخصی نیز ناتوان و شلخته است.
- اجتناب از فعالیتهایی که نیاز به فعالیت ذهنی دارد.
- لوازم ضروری برای فعالیتها یا تکالیف را گم میکند.
- به راحتی حواس فرد توسط محرکهای بی اهمیت و مزاحم پرت میشود.
- حتی کارهای روتین روزمره خود را فراموش میکند.
علائم بیش فعالی-تکانشگری در DSM-5
بررسی فرق کم توجهی با بیش فعالی را با شرح علائم بیش فعالی ادامه میدهیم. این علائم در محیطهای مختلف خانواده، تحصیلی، اجتماعی و شغلی مشاهده میشود:
- زمانی که روی صندلی نشسته است مدام وول میخورد و دست و پایش را تکان میدهد.
- هر زمان که باید روی صندلی، سر جایش بنشیند آن را ترک میکند.
- در موقعیتهای نامناسب از در و دیوار بالا رفته و آرام و قرار ندارد. در بزرگسالان به صورت بیقراری خود را نشان میدهد.
- نمیتواند ساکت باشد و یک فعالیت را انجام میدهد.
- در طول روز مدام او را در حال جنب و جوش میبینید، گویی یک محرک او را هل میدهد.
- بیش از حد انتظار صحبت میکند.
- بدون توجه به نوع سوال و تمام شدن آن، بدون تفکر جواب میدهد.
- قادر به رعایت نوبت در موقعیتهای مختلف نیست.
- حتی در فعالیتهای عملی و فکری دیگران مزاحمت ایجاد میکند.
سایر تفاوت های کم توجهی با بیش فعالی
چند مورد دیگر درباره فرق کم توجهی با بیش فعالی در آمارها با توجه به جنسیت وجود دارد. میزان شیوع اختلال کم توجهی در دختران بیشتر است، اما میزان ابتلا به بیش فعالی-تکانشگری در پسران بیشتر دیده میشود. با افزایش سن امکان کمتر شدن علائم بیش فعالی وجود دارد اما امکان دارد علائم کم توجهی پایدار بمانند.
باید6 مورد یا بیشتر از علائمی که در بیان فرق کم توجهی با بیش فعالی ذکر شد به مدت 6 ماه یا بیشتر ادامه داشته باشد. باید این علائم و معیارهای کم توجهی و بیش فعالی در دو یا چند موقعیت مختلف مشاهده شوند، مانند خانه، مدرسه، گروه دوستانه و… . باید تشخیص افتراقی از سایر اختلالهای روانی مانند اسکیزوفرنی، اختلال اضطراب اختلال سایکوتیک داده شود.