درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو یک روش درمانی مورد تایید است که با روشهای دیگر روند درمان آغاز میشود. در این روش درمانی، هیچگونه دارویی (گیاهی یا شیمیایی) تجویز نمیشود. اختلال کم توجهی-بیش فعالی ADHD جزو اختلالهایی است که ممکن است تا سنین بزرگسالی همراه فرد باشد.
در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی DSM-5 ویرایش پنجم، معیارهای تشخیص و علائم آن بیان شده است. این معیارها در کودکان و بزرگسالان یکسان است. تنها تفاوت این است که معیارها برای بزرگسالان باید 5 مورد یا بیشتر، در دو یا چند محیط مختلف مشاهده شوند. در این صورت اختلال بیش فعالی تشخیص داده میشود. برای درمان اختلال بیش فعالی از روشهای مختلفی استفاده میشود. دارودرمانی یکی از آنهاست.
اکثریت افراد ترجیح میدهند درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو انجام شود.
رفتار درمانی و درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو
یکی از روشهای نوین برای درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو، رفتاردرمانی است. تحقیقات متعددی اثربخشی رفتاردرمانی را در اختلالات مختلف تایید کردهاند. استفاده از تکنیکهای رفتار درمانی با توجه به سن، میزان و نوع بیش فعالی متفاوت است. رفتاردرمانی بر عمل فرد تاکید دارد. هدف این روش بهبود در زمانی کوتاه و ثبات رفتار در بلندمدت است. انواع تکنیکهای رفتاردرمانی عبارتند از:
- دیالکتیکی
- حساسیتزدایی
- یادگیری اجتماعی
- شرطی سازی کلاسیک
- استفاده از سیستم تشویق و تنبیه
البته کاربرد هر یک از تکنیکها با توجه به نظر درمانگر متفاوت است.
رفتار درمانی چیست؟ رفتاردرمانی به مجموعهای از مداخلات درمانی اطلاق میشود که هدف آن حذف رفتارهای ناسازگارانه و خودتخریبکننده هستند. در مقابل رفتارهای سازگارانه و سالم جایگزین میشوند. رفتار آموخته شده محصول شرطی شدن است. بنابراین، در روند رفتاردرمانی، فرد رفتارهای سازندهای را میآموزد که بر رفتارهای ناسازگار غلبه میکند و به اهداف مورد نظر میرسد (بامبارا و ناستر، 1998).
کاردرمانی، یکی از روشهای موثر درمانی برای اختلالات روانی
یک کاردرمانگر باتجربه به افراد مبتلا به ADHD کمک میکند تا مهارتهای خود را بهبود ببخشند. کاردرمانگر از تمرینها و تکالیف هدفمند برای درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو کمک میگیرد. در نتیجه علاوه بر کنترل رفتارها و علائم، آنها را کاهش داده و درمان میکند.
کاردرمانگر یک کل نگر است، یعنی علاوه بر آسیبهای جسمی به لحاظ روحی، روابط اجتماعی و… نیز به فرد کمک میکند. اولین قدم کاردرمانگر، ارزیابی فرد با مشاهده و اظهارات اطرافیان است. سپس اقدام به تهیه یک برنامه مدون 24 ساعته برای درمان اختلال بیش فعالی بدون دارو میکند. فعالیتهایی که توسط کاردرمانگر تهیه میشوند باید گام به گام اجرا شوند. بخشهایی که درمانگر به بزرگسالان و کودکان بیشفعال کمک میکند عبارتند از:
- به درک بهتر زبان کمک میکند.
- مهارت گوش دادن را بهبود میبخشد.
- روابط اجتماعی را ارتقا داده و نقایص را برطرف میکند.
- تمرکز و توجه را با تمرینات و بازی درمانی افزایش میدهد.
- مهارتهای فیزیکی را برای توسعه فعالیتهای روزانه تهیه میکند.
- مشکلاتی که در زبان، بیان، کلام و نوشتار فرد وجود دارد را رفع میکند.
CBT، درمان اختلال بیش فعالی
یکی از روشهای درمانی بسیار محبوب برای درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو روش CBT است. رویکرد این روش درمانی بر افکار، عقاید، رفتار و عملکرد فرد استوار است که تاثیرگذار هستند. هدف درمان تغییر در افکار فرد است که به دنبال آن رفتار نیز تغییر میکند. تثبیت رفتار در فرد به وسیله تمرین و تکرار انجام میشود. روش CBT برای درمان افسردگی، اضطراب، ترس و موارد متعدد دیگر کمک کننده است. اثر آن برای درمان افسردگی به میزان داروهای ضد افسردگی بیان شده است.
نوروفیدبک، استفاده از امواج الکتریکی
یکی از روشهای درمان بیش فعالی بزرگسالان بدون دارو، روش نوروفیدبک نام دارد. در این روش از امواج الکتریکی برای مغز استفاده میکنند که به آن EEG گفته میشود. این روش به معنای آموزش مستقیم به مغز است. یعنی مغز برای بهبود عملکرد، آموزش میبیند. در این روش ابتدا عملکرد مغز به صورت پیوسته زیر نظر گرفته میشود، البته خود فرد نیز مشاهده میکند. سپس الگوی مناسب را پیدا کرده و به آن پاداش داده میشود. این روش درمانی، یک روش یادگیری آرام است که همه جوانب را در مغز اندازهگیری میکند. نکته مهم این است که قبل از درمان باید به روانپزشک مراجعه کنید تا سلامت روان شما تایید شود.
