اتیسم اختلال رشدی است که توانایی برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی را مختل می کند. زمانی که والدین نشانه هایی از یک اختلال را در کودکان خود مشاهده می کنند ممکن است به دنبال ویژگی های ظاهری این اختلال در کودک خود باشند. آیا در چهره کودکان طیف اتیسم مولفه هایی وجود دارد که نشان دهنده این اختلال در آن ها باشد و ما با نگاه کردن به چهره این کودکان بتوانیم اتیسم را نیز در آنها تشخیص دهیم ؟
تحقیقات مربوط به چهره کودکان اتیسم
آلدریج 64 پسر مبتلا به اوتیسم و 41 پسر غیر اتیسم 8 تا 12 ساله را با استفاده از یک سیستم عکس برداری که تصویری سه بعدی از سر هر کودک می گیرد ، مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. سپس 17 نقطه روی صورت ، مانند گوشه چشم و شکاف بالای لب بالا را ترسیم کرد. وقتی آلدریج با استفاده از این نقاط، هندسه کلی صورت را محاسبه کرد و کودکان دارای اوتیسم و غیر اوتیسم را مورد مقایسه قرار داد. از نظر آماری تفاوت های قابل توجهی در شکل صورت پیدا کرد. او برای جلوگیری از هرگونه تفاوت جنسیتی، مطالعه خود را محدود به پسران کرد. محدوده سنی 8 تا 12 سال به گونه ای انتخاب شد که پسران قبل از بلوغ بودند اما 90 تا 95 درصد رشد سر و رشد مغز را تکمیل کرده بودند.
خطوط سفید از نظر آماری به طور قابل توجهی در پسران دارای اختلال طیف اتیسم افزایش می‌یابد و خطوط سیاه در پسران دارای اختلال اتیسم نسبت به پسران غیر اتیسم به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
ویژگی های متمایز کننده چهره کودکان اتیسم
آلدریج و همکارانش تفاوت های زیر را بین ویژگی های صورت کودکان مبتلا به اتیسم و کودکان غیر اتیسم مشاهده کردند:
- کودکان دارای اتیسم دارای صورت وسیع تری(پهن تری) از جمله چشم های درشت تر هستند.
- کودکان دارای اتیسم دارای عرض دهان و فیلتروم(فاصله بین بینی و لب بالایی) پهن تری هستند .
- کاهش قابل توجه فواصل خطی بین دو ابرو و فرو رفتگی ابتدای بینی (نقاط سفید در تصویر)
- کودکان دارای اتیسم دارای ناحیه میانی کوتاه تری از صورت ، از جمله گونه ها و بینی هستند.
- افزایش قابل توجه در فواصل خطی که نقاط دهان را با ناحیه تحتانی بینی متصل می کرد.
- افزایش قابل توجه فواصل خطی داخلی و خارجی چشم (نقاط سفید گوشه داخلی چشم) و قسمت فوقانی جانبی صورت را با چشم ها (نقاط سبز گوشه بیرونی چشم و بخش انتهایی ابرو) و طرف مقابل دهان(نقاط گوشه دهان) متصل می کند.
- افزایش قابل توجه فواصلی که گوشه دهان را به چانه متصل می کنند(نقاط قرمز گوشه دهان به نقطه سبز بر روی چانه) که نشان دهنده پهن تر شدن دهان است.
- افزایش فواصل خطی که نقاط فوقانی صورت(نقاط سفید و سبز چشمها و بینی) را به بخش پایین بینی (نقاط سبز و قرمز کنار و پایین بینی) متصل می کند.
مقایسه مشخصات ظاهری دو گروه اتیسم
در این پژوهش در گروه کودکان دارای اوتیسم دو زیر گروه مشخص گردید به نام گروه 1 (12نفر) و گروه 2(5 نفر). زیر گروه (1) در آزمونها تشخیص اتیسم شدید را دریافت کرده بودند و سندرم آسپرگر در میان آنها به صورت حداقلی وجود داشت و نمرات شناختی پایین تری به نسبت دیگر کودکان دریافت می نمودند. زیر گروه (2) شامل کودکان دارای اتیسمی بود که در ازمون ها شدت کمتری از اتیسم را نشان می دادند و بیشتر دارای سندرم آسپرگر بودند. پس به صورت خلاصه می توان عنوان نمود که زیر گروه (1)شامل اختلال اوتیسم شدید و زیر گروه (2)شامل اوتیسم خفیف هستند.
ویژگی های چهره گروه 1 و گروه 2
اکثر پسرهای گروه 1 یا اتیسم شدید در مقایسه با گروه غیر اوتیسم کاهش ارتفاع خط میانی صورت(نقاط کناره های چشمها با نقاط تحتانی بینی) و افزایش عرض دهان و همچنین طول و ارتفاع چانه را نشان می دادند(فاصله گوشه های دهان و نقطه روی چانه).
گروه 2 پهنای زیاد صورت را در کنار کاهش ارتفاع فیلتروم نشان می دهد.
جمع بندی
در پایان می توان از این پژوهش شگفت انگیز چنین نتیجه گرفت که اتیسم در پسران با ویژگی های متمایز صورت همراه است که با افزایش پهنای دهان ، افزایش پهنای قسمت بالای صورت همراه با کاهش فاصله پل بینی و کاهش ارتفاع فیلتروم و فک بالا همراه است.
نکته قابل تامل
در سالهای اخیر برخی متخصصان عنوان می کنند در تشخیص اختلال اوتیسم به چنان مهارت باور ناپذیری دست یافته اند که با نگاه کردن به چهره کودکان هم می توانند اتیسم را تشخیص دهند و متاسفانه بسیاری از والدین نیز با این استدلال به این متخصصان مراجعه می کنند تا از این ویژگی مسیحایی استفاده کنند!
اما جالب اینجاست که دکتر الدریج که پژوهشگر در این زمینه است نیز چنین ادعایی ندارد و علت غایی پژوهش خود را نه تشخیص اوتیسم بلکه یافتن علت اختلال و مشخص نمودن دوره بروز این اختلال در دوره جنینی می داند و پس از انجام این پژوهش عنوان می کند که ما اکنون یک گام به آنچه باعث اتیسم می شود نزدیک شده ایم، هرچند نیم نگاهی هم به تشخیص اختلال و مشخص کردن ویژگی های بالینی دارد ولی برای این تشخیص از مجهز ترین دستگاههای تصویر برداری و پیشرفته ترین نرم افزارها استفاده می کند و به چشمها اکتفا نمی کند.
