اتیسم یک اصطلاح است که برای توصیف دسته از اختلالات عصبی توسعه یافته مورد استفاده قرار میگیرد. این اختلالات اغلب با مشکلات ارتباطی و اجتماعی مشخص میشوند. افراد مبتلا به اختلالات طیف اتیسم الگوهای رفتاری محدودی داشته و آن را به صورت مداوم تکرار می کند. کاردرمانی عبارت است از استفاده درمانی از امور و فعالیت های روزمره زندگی برای افراد با هدف بهبود مهارت ها و مشارکت آن ها در زندگی و موقعیت هایی مثل مدرسه، منزل، محیط کار و … کاردرمانگران به دلیل رویکرد کلی نگری که دارند یک بخش مهم در بهبود عملکرد کودکان اتیسم هستند. در این مطلب درباره کاردرمانی کودکان اتیسم صحبت می کنیم.
برخی از علائم متداول کودکان اتیسم
- عدم وجود تماس چشمی
- تاخیر در مهارت های گفتاری و ارتباطی
- واکنش های غیرمنتظره و اغراق آمیز به برخی صدا ها، بو ها، مناظر و لمس
- وجود رفتار های تکراری و کلیشهای
- وجود وابستگی های شدید به روتین های زندگی
- تمرکز وسواسی بر روی برخی اشیا
- عدم پاسخ به نام خود
- کم بودن گستره توجه و تمرکز
اهداف کاردرمانی کودکان اتیسم
هدف کاردرمانی پرورش، حفظ و بهبود مهارت های مورد نیاز در کودکان اتیسم جهت رسیدن به سطح عملکرد مناسب در مدرسه و منزل میباشد. کاردرمانگران در برنامه های درمانی خود از رویکرد کلی نگر استفاده کرده و قابلیت های جسمانی، اجتماعی، عاطفی، شناختی و حسی کودکان و همچنین نیازهای آنها را ارزیابی میکنند.
کاردرمانی در کودکان اتیسم باعث بهبود مهارت های مورد نیاز در نوشتن، مهارت های حرکتی ظریف و مهارت های مرتبط با زندگی روزمره میشود. مهمترین نقش کاردرمانی ارزیابی اختلالات پردازش حسی به جهت حذف موانع موجود در مسیر یادگیری کودکان اتیسم میباشد. در این حالت کودک به آرامش بیشتری دست یافته و قدرت تمرکز و توجه او افزایش می یابد.
برخی از مزایای کاردرمانی کودکان اتیسم
- یادگیری
- خودباوری
- افزایش اعتماد به نفس
- حفظ استقلال
- تعامل اجتماعی
- افزایش تمرکز بر تکالیف تحصیلی
- برقراری ارتباط به شیوه موثر
- شرکت در بازی با همسالان
- مدیریت خودتنظیمی
- یادگیری نحوه درست ابراز احساسات
- شناسایی و برطرف شدن مشکلات خواب
- اجرای صحیح تمرینات ورزشی مناسب
- کنترل تغذیه و ویتامین های مورد نیاز کودک
- بهبود مهارتهای زبانی و اجتماعی
تمرینات کاردرمانی کودکان اتیسم
مطالعات نشان دادهاند که فعالیتهای شدید بیش از ۲۰ دقیقه میتواند به کاهش رفتارهای تکراری، بیش فعالی و پرخاشگری کودکان اتیسم کمک کند و همچنین باعث افزایش سلامت عمومی آنها میشود. درمانگر برای کودک اتیسم تمریناتی را در نظر میگیرد که به صورت همزمان میزان هماهنگی قدرت، استقامت و آگاهی بدن را افزایش دهد.
پرش ستاره ای
فعالیت های پرشی و حرکتی یکی از تمرینات بسیار عالی برای استقامت قلبی-عروقی، تقویت پاها و نیز افزایش آگاهی بدن هستند و اینکه این تمرین را در هر مکانی میتوان انجام داد. در این تمرین فرد در حالت چمباتمه قرار میگیرد (زانوها خم، پاها صاف و کف پا روی زمین و بازها به سمت قفسه سینه) سپس از حالت چمباتمه، بازوها و پاها را به حالت X در میآورد و مجدداً به حالت چمباتمه باز میگردد.این تمرین را حداکثر ۲۰ بار میتوان انجام داد.
حلقه بازو
این تمرین یکی از فعالیتهایی است که به کاهش بروز رفتارهای تکراری مثل کف زدن و همچنین افزایش انعطاف بدنی کودکان اتیسم کمک میکند. در این تمرین پاها به اندازه عرض شانه باز و دست ها در کنار هم قرار می گیرند سپس بازوها در طرفین عرض شانه بالا آمده و شروع به کشیدن دایره در فضا می کنند. به تدریج میتوان قطر دایره ها را افزایش داد.
تمرینات آینه ای
از آنجایی که کودکان اتیسم به سختی با محیط اطرافشان تعامل برقرار میکنند این تمرینات به بهبود این تعامل کمک قابل توجهی خواهد داشت. برای این تمرین درمانگر روبروی کودک میایستد به طوری که انگار کودک مقابل یک آینه ایستاده است و سپس حرکات او را تقلید میکند. به عنوان مثال اگر کودک بازوی چپ خود را بلند کرده درمانگر بازی راست خود را بلند میکند.
این تمرین را برای یک الی دو دقیقه میتوان ادامه داد. برای اثرگذاری بیشتر می توان در برخی مواقع دست کودک را لمس کرد.
کوبیدن و پرتاب توپ طبی
پرتاب اشیا سنگین مانند توپ های طبی میتواند باعث افزایش قدرت شده و تعادل را بهبود ببخشد و همچنین ممکن است اهداف درمانی داشته و بخش هایی از مغز که مسئول حافظه کوتاه مدت هستند را تحریک کند. برای انجام این تمرین کودک در حالت ایستاده توپ را با هر دو دست نگه می دارد، با بازوهای صاف توپ را به سمت بالا بلند کرده و با حداکثر نیرو توپ را به زمین می کوبد. این حرکت را می توان ۲۰ بار تکرار کرد. میتوان این تمرین را با تعیین یک هدف برای پرتاب توپ و یا افزایش وزن توپ سختتر کرد.
فرغونی راه رفتن بر روی دستان
کودک در حالت تحمل وزن روی دست ها بر زمین قرار میگیرد سپس درمانگر پا های کودک را گرفته و از زمین جدا میکند و از کودک میخواهد که همانند فرغون به جلو حرکت کند.این تمرین، یک تمرین بسیار مفید برای ثبات شانه، آرنج و مهارت های حرکتی و دستی کودک میباشد.