همانگونه که پیش از این در مطلب درمان اوتیسم بیان شد، اوتیسم درمان قطعی ندارد و متخصصان و خانواده افراد مبتلا به اوتیسم با استفاده از آموزش و اصول توانبخشی در محیط خانه و کلینیک، تا حدودی درخود ماندگی افراد مبتلا به اوتیسم را کاهش میدهند. یکی از محیطهایی که میتواند بیشترین تاثیر را در آموزش افراد مبتلا به اتیسم داشته باشد محیط خانه است. از آنجایی که محیط خانه اولین فضایی است که یک فرد مبتلا به اوتیسم با آن سر و کار دارد و البته ممکن است به موارد زیادی در این محیط علاقه نشان دهد، استفاده از خانه میتواند یکی از بهترین و در دسترس ترین گزینههای ممکن باشد. پس اگر می خواهید درباره درمان اوتیسم در خانه بیشتر بدانید با خانه رشد همراه شوید.
این که چطور میتوان از محیط خانه در جهت آموزش افراد مبتلا به اوتیسم استفاده کرد، به نظر متخصصان مربوطه و همراهی و تعامل والدین بستگی دارد.
درمان اوتیسم در خانه
با در نظر گرفتن این نکته که یک فرد مبتلا به اوتیسم در ابتدای سنین کودکی تشخیص مربوطه را گرفته است، میتوان از همان زمان برنامههای درمانی و آموزشی را از محیط خانه آغاز کرد. یک کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است به موارد محدودی علاقه نشان دهد و این موارد و اشیا ممکن است اکثرا محدود به اتاق این فرد در محیط خانه باشد. همچنین این نکته که اکثر وقت یک کودک مبتلا به اوتیسم در محیط خانه و در تعامل با افراد خانواده سپری میشود، بسیار کلیدی است و لازم است به آن توجه شود.
مثلا یک کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است به اشیا چرخان علاقه فراوانی داشته باشد و والدین میتوانند با استفاده از خدمات کاردرمانی، گفتاردرمانی و … و در عین حال با استفاده از علایق کودک مبتلا به اوتیسم در محیط خانه تواناییهای او را پرورش دهند.
تمرکز بر محرکهای بصری(بینایی)
نتایج تحقیقات محققان نشان میدهد که در آموزش کودکان اوتیسم بهتر است از محرکهای بینایی بسیار بیشتر از محرکهای شنوایی استفاده کرد. چرا که کودکان اوتیسم به این محرکهای بینایی بسیار بیشتر از یک محرک شنوایی توجه و علاقه نشان میدهند و آموزش از این طریق چه در محیط خانه و چه در محیطهای درمانی میتواند تاثیر برنامههای درمانی و آموزشی را چند برابر کند.
بعلاوه بسیاری از کودکان اوتیسم ممکن است مشکلات متعددی در زمینه شنوایی و پردازشهای حسی مربوطه داشته باشند و استفاده از محرکهای بینایی در خانه تا حدودی بتواند این ضعف را جبران کند و روند آموزشی را رو به جلو براند.
در ادامه تعدادی از برنامههای آموزشی و درمانی که با کمک محرکهای بینایی و بصری میتوان برای آموزش کودکان اوتیسم در خانه استفاده کرد، معرفی و بررسی میشوند.
تقسیم برنامههای روزانه به واحدهای کوچکتر
یکی از مشکلات اصلی که یک کودک مبتلا به اتیسم در محیط خانه در تعارض با آن قرار دارد، برنامههای روزمره و انجام دادن آنهاست. یکی از راهکارهایی که متخصصان توانبخشی مثل گفتاردرمانگر، کاردرمانگر و … برای رفع این مشکل در محیط خانه به کار میبرند، استفاده از یک برنامه روزانه به صورت یادداشت است که در دید کودک مبتلا به اتیسم قرار داشته باشد. طبیعتا در این مورد هرچه متن نوشتهها برجستهتر باشد و استفاده از محرکها و علامتگذاریهای رنگی بیشتر باشد، تاثیرگذاری آن بیشتر خواهد بود.
تقویت مهارت اشاره کردن
یکی دیگر از برنامههای آموزشی و درمانی که میتوان برای یک کودک مبتلا به اتیسم در محیط خانه به کار برد، انتخاب یک مورد از میان چند مورد است. مثلا تصور کنید در محیط خانه یک شی یا غذا یا اسباب بازی مورد علاقه کودک اتیستیک را در معرض دید او و در میان چند مورد دیگر قرار دهید. طبیعتا در این شرایط کودک اتیستیک هم میتواند مهارت اشاره کردن را تقویت کند و هم سایر مهارتها ممکن است دستخوش تغییر قرار گیرند. لازم به ذکر است که در این تمرین نقش محرکهای بصری برای درمان کودک اتیسم در خانه پررنگ تر از سایر محرکها میباشد.
جدول بینایی برای درمان اوتیسم در خانه
میتوان با استفاده از مقوا، تخته تحریر و یا هر وسیله در دسترس دیگری در محیط خانه یک جدول طراحی کرد و در آن تعدادی از وسایل در دسترس و مورد علاقه کودک اتیسم را به صورت بینایی وارد کرد. در این مورد میتوان از عکس، نقاشی، ماکت و یا هر متد بینایی دیگری استفاده کرد و یادگیری و آموزش را در محیط خانه برای کودک مبتلا به اتیسم آسان کرد.
حرف آخر
کودک اتیسم و چالشهایش برای خانواده و اطرافیان بسیار قابل توجه هستند و در این مسیر کمک گرفتن از محیطهای درمانی و توانبخشی امری اجتناب ناپذیر است. اما همواره باید در نظر داشته باشیم که بخش زیادی از تعاملات کودک اتیسم قرار است در محیط خانه صورت بگیرد و بهتر است تمرکز اصلی آموزش بر محیط خانه باشد. چه در محیط خانه و چه در محیطهای درمانی استفاده از محرکهای بصری ضروری است اما لازم است توجه داشته باشیم که کودک اتیستیک ممکن است مشکلات توجه و تمرکز نیز داشته باشد و بهتر است این نکته در پی ریزی برنامههای آموزشی در نظر گرفته شود.