اتیسم نوعی ناتوانی رشدی و یک اختلال نورولوژیک است که تاثیرات قابل توجهی بر ارتباطات کلامی(گفتار)، غیرکلامی و تعاملات اجتماعی فرد میگذارد.تمرین برای کودکان اتیسم می تواند مفید واقع شود.
این اختلال اغلب تا قبل از سه سالگی آشکار شده و فرایند های آموزشی و یادگیری کودک را تحت الشعاع قرار میدهد. میزان شیوع اتیسم در حال حاضر، ۱ نفر در هر ۵۹ تولد است و مهمترین علتهای آن عوامل ژنتیکی و زیست محیطی شناخته شده است .
تشخیص اتیسم
تا کنون هیچ آزمایش پزشکی مانند آزمایش خون، تصویر برداری، و… در تشخیص اختلال اتیسم شناخته نشده است و متخصصان و درمانگران برای تشخیص این اختلال، به رفتارها و سیر پیشرفت کودک بر اساس استاندارد های موجود توجه میکنند. اتیسم را میتوان در ۱۸ ماهگی و گاهی در سنین پایینتر نیز تشخیص داد اما تشخیص قطعی در سن ۲ سالگی و توسط متخصص و یا درمانگر آشنا به غربال و تشخیص اتیسم اتفاق خواهد افتاد. با این حال در مواردی ممکن است این اختلال تا سنین مدرسه تشخیص داده نشود و این تاخیر میتواند آسیب های جبران ناپذیری را برای کودک به همراه داشته باشد .
علائم و نشانههای ابتدایی اتیسم
به طور کلی، ۵۰ درصد والدین قبل از ۱۲ ماهگی و ۸۰ الی ۹۰ درصد آنها قبل از ۲۴ ماهگی متوجه این علائم در فرزند خود خواهند شد. این علائم عبارتاند از :
- تا ۵ ماهگی لبخند اجتماعی یا هرگونه رفتار نشان دهنده خوشحالی و هیجان در ارتباط با دیگران مشاهده نشود.
- کودک تا ۶ ماهگی نخندد و هیچ ارتباط چشمی وجود نداشته باشد یا خیلی محدود باشد .
- تا ۹ ماهگی هیچ آوا و غان و غونی وجود نداشته باشد، کودک همچنان بدون لبخند باشد و ارتباط غیرکلامی نیز وجود نداشته باشد .
- تا ۱۲ ماهگی کودک پاسخی به نام خود ندهد و علائمی از برقراری ارتباط غیرکلامی مثل اشاره کردن وجود نداشته باشد .
- تا ۲۴ ماهگی هیچ جمله معنی دار و ساختار دو کلمهای از کودک دیده نشود .
تمرین برای کودکان اتیسم (فلور تایم)
دکتر استنلی گرینز پین تمرینات فلورتایم را به عنوان جایگزین روش تحلیل رفتار کاربردی (ABA) برای کودکان اتیسم ابداع نمود. درمان فلور تایم یک رویکرد کودک محور است که در آن والدین، معلمها و یا درمانگران در بازیهایی که کودک به آنها علاقه دارد مشارکت میکنند و درگیر میشوند و همچنین تلاش میکنند از این طریق ارتباط خود با کودک را نیز گسترش دهند .
این فرض وجود دارد که این کار به کودکان دارای اتیسم کمک میکند که تمرکز کردن را یاد گرفته و برای افزایش توجه و بهبود مهارتهای اجتماعی، با اطرافیان خود وارد تعامل شود. تمرینات فلور تایم بر علایق کودک متمرکز است، بنابراین باید طبق تمایلات کودک تغییر کنند و طراحی شوند تا بیشترین اثر را داشته باشد. برخی از فعالیتهای فلور تایم از این قرار است :
عبور از تونل
به کودک نشان بدهید چگونه میتواند ماشین اسباب بازی را روی زمین حرکت دهد. با سایر اسباب بازیهای کودک یک تونل ساخته و کودک را تشویق کنید که ماشین را به سمت تونل حرکت داده و آن را از زیر تونل عبور دهد. برای ساختن تونل میتوانید از دست هایتان هم استفاده کنید اما ترجیحا از اسباب بازی استفاده شود.
به خاطر داشته باشید که بعد از هربار موفقیت کودک، او را تشویق کرده و به او بازخورد مثبت بدهید.
کتاب خواندن
کتابی که کودک به آن علاقه دارد را برای این فعالیت انتخاب کنید. سعی کنید اتفاقاتی که در کتاب روی میدهد را _ مانند صداها یا لمسها_ برای افزایش تجربیات کودک، به نحو عینی اجرا کنید .
برای مثال: تلاش کنید صدای گوسفند و سایر حیوانات داستان را تا حد ممکن ادا کنید. به تصاویر کتاب اشاره کنید و حتی از کودک بخواهید صفحات کتاب را لمس کند.
پس از گذشتن مقداری از داستان، از کودک بخواهید در عینی نمودن اتفاقات موجود در داستان با شما مشارکت کند (صدای حیوانات را ادا کند) حتی میتوانید همزمان با خواندن داستان، با کمک اسباب بازیها فضای داستان را بازسازی کنید.
توپ بازی
به کودک این اختیار را بدهید که از بین توپهای با اندازهها و رنگهای متفاوت، یکی را انتخاب کند. به او یاد داده و کمک کنید که توپ را روی زمین قل دهد و یا آن را داخل سبد بیاندازد و یا آن را با شما بده بستان کند. این فعالیت را با توپهایی در اندازه های گوناگون نیز تکرار کنید.
مرتب سازی رنگ ها
برای این فعالیت سطلهایی یکسان و یک شکل با رنگهای متفاوت تهیه کنید و با کمک کودک اسباب بازیهای همرنگ با هر سطل را دور آن بیاندازید. این فعالیت به افزایش تمرکز در کودکان اتیسم و یادگیری و تشخیص رنگها در آنها میشود.
خانه سازی
به همراه کودک و به صورت نوبتی به ساختن خانه با اسباب بازی بپردازید. لگو ها اسباب بازی مناسبی برای این فعالیت هستند. این تمرین علاوه بر افزایش تمرکز در کودکان اتیسم، آنها را به نوبتی کار کردن نیز ترغیب کرده و به یادگیری رنگها و طبقه بندی در آنها کمک میکند.
پازل
پازل را متناسب با علاقه کودک انتخاب کنید و از او بخواهید تکههای پازل را متناسب با جایگاه آنها جاگذاری کنید.
رقص و حرکات موزون
آهنگ مورد علاقه کودک را انتخاب کنید. آن را پخش کرده و حین پخش آن، به حرکات موزون بپردازید. تلاش کنید در حین این فعالیت، حرکات کودک را تقلید کنید و کودک را تشویق کنید تا او نیز حرکات شما را تقلید کند.
به یاد داشته باشید که تمام فعالیتهای فلور تایم کودک محور است و کودک رهبری را در آنها بر عهده دارد. برای اینکه این تمرینات بیشترین تاثیر را بر افزایش تمرکز در کودکان اتیسم داشته باشد، باید مطابق علایق کودک پیش برود. تمرینات تا حد ممکن بر روی زمین انجام میشوند و همین مسئله نشان دهنده عدم محدودیت در عملکرد کودک است. این تمارین نه تنها بر افزایش تمرکز در کودکان اتیسم نقش دارند، بلکه بر فعالیتهای مشارکتی و ارتباطات اجتماعی آنها نیز تاثیر مثبت داشته و میتواند مقدمهای برای شروع بازیهای خود انگیخته در این کودکان باشد.