نتایج ثابت کردند که میزان ارثی بودن اختلال اوتیسم حدود ۸۳ درصد می باشد که این مطلب نشانگر نقش مهم فاکتورهای ژنتیکی در بروز این اختلال است. با این وجود پژوهشگران بیان کردند که روش های ارزیابی موروثی بودن این بیماری با استفاده از بررسی خانواده و دوقلوها نیازمند فرضیه های مختلفی می باشد. در این مطلب به این سوال پاسخ می دهیم که ایا اوتیسم ارثی است یا خیر.
اوتیسم نوعی اختلال رشدی است که با نقص در ارتباطات کلامی و غیرکلامی مشخص می شود. این اختلال در اوایل کودکی بروز می کند و قابل تشخیص است. اوتیسم دارای اساس ژنتیکی قوی می باشد اما هنوز به طور دقیق ژن های دخیل در این اختلال شناسایی نشده اند. خواهر و برادرهای فرد مبتلا به اوتیسم حدود ۲۵ برابر بیشتر از جمعیت عمومی در خطر ابتلا به اوتیسم هستند.
علائم اوتیسم چیست
اوتیسم علائم متنوعی دارد ولی رفتارهای قابل توجهی که مشاهده می شوند شامل نقص در تعاملات اجتماعی و برقراری ارتباط متناسب با سن، محدودیت علایق و رفتار های تکراری و کلیشه ای می باشد.
کودکان مبتلا به اوتیسم در برقراری تماس چشمی، درک و تولید گفتار ، درک احساسات فرد مقابل، دوستیابی نیز با چالش هایی مواجه می باشد. شدت این علائم بسیار متفاوت است و با توجه به نظر متخصص سطح شدت اختلال مشخص می شود.
علائم زیر ممکن است به درجات مختلف مشاهده شوند:
- تاخیر در گفتار
- مشکل در ابراز احساسات
- تاخیر درگفتار و حرکت
- مشکل در برقراری ارتباط یا حفظ آن ها
- عدم انعطاف پذیری نسبت به تغییرات
- واکنش بیش از حد یا کمتر از حد به محرک های محیطی
- اکو و تکرار بی هدف گفته های دیگران
- خشونت و خودآزاری
- رفتارهای کلیشه ای و تکراری
- علایق محدود یا منحصر به فرد
- مشکل در درک احساسات دیگران
- اختلال خواب. استرس و تشنج
عوامل موثر در بروز اوتیسم چیست
اوتیسم اختلالی پیچیده است که تشخیص عوامل ایجاد کننده آن دشوار است. بررسی های مختلف در دوران پیش از تولد و حین بارداری و جنینی می تواند نشان دهنده علت بروز این اختلال باشد. علاوه بر تاثیر ژنتیک، عوامل محیطی نیز ممکن است در بروز اوتیسم دخیل باشند. انجام تحقیقات گسترده ای در مورد اوتیسم نشان داد که اختلال طیف اوتیسم ۸۰ درصد به ژن ها و ۲۰ درصد به عوامل محیطی وابسته است.
توجه کنید که مطالعات تاثیر تزریق واکسن ها در بروز اوتیسم را رد کرده اند.
ایا اوتیسم ارثی است
تحقیقات زیادی در زمینه ارثی بودن و میزان تاثیر وراثت در بروز اوتیسم انجام شده است و نتایج متنوعی داشته اند. برخی از این تحقیقات نشان داده اند که در دوقلوهایی که یکی از آن ها دچار اوتیسم است احتمال ابتلای کودک دیگر حدود ۹۰ درصد است. اوتیسم از یک ژن یا سبک زندگی نشات نمی گیرد بلکه از تعامل چندین عامل مختلف بروز می کند.
در نتیجه باید توجه داشته باشیم که عوامل ژنتیکی تنها عامل ایجاد کننده این اختلال نیستند و عوامل محیطی نیز دخیل هستند. برخی از این عوامل محیطی شامل، قرارگیری مادر باردار در معرض سموم یا مواد مخدر، عفونت یا فشارخون بالا همچنین تولد زودرس و وزن کم می باشد.
اوتیسم از پدر به ارث می رسد یا مادر
با توجه به تاثیر وراثت در بروز اوتیسم توجه محققین به این موضوع جلب شده است که احتمال به ارث رسیدن اوتیسم از کدام یک از والدین بالاتر است. برخلاف تخمک ها، اسپرم ها به طور مستمر در طول زندگی وجود دارند و در کل زندگی تاثیرگذار است و این نکته احتمال وراثت اوتیسم از پدر به فرزند را افزایش می دهد. با بالا رفتن سن پدر، احتمال ایجاد تغییرات در اسپرم افزایش می باید در نتیجه ریسک ابتلا به اوتیسم در کودک نیز بیشتر می شود. توجه به این نکته بسیار مهم است که فارغ ازینکه اوتیسم از پدر به ارث می رسد یا مادر، تشخیص و اقدام به موقع در این اختلال حائز اهمیت است.
تشخیص اوتیسم چگونه است
پس از مشاهده نقایص ارتباطی و علایق محدود و عجیب کودکان به پزشک اطفال مراجعه کنید تا با استفاده از ازمایشات و ارزیابی های مخصوص تشخیص درستی اعمال شود؛ از جمله این ارزیابی های شامل :
- ازمایشDNA
- ارزیابی و مشاهده رفتاری
- غربالگری شنیداری و بینایی
- غربالگری کاردرمانی
- غربالگری گفتاردرمانی
- پرسشنامه رشدی مانند ADOS
توجه داشته باشید که مثبت شدن نتیجه غربالگری تشخیصی، نشان دهنده صددرصدی اوتیسم نیست بلکه در این صورت نیاز به ارزیابی ها و بررسی های بیشتری می باشد.
چگونه اوتیسم درمان می شود
هیچ درمان قطعی و کاملی تا کنون برای اوتیسم ارائه نشده است اما روش های درمانی و توانبخشی در جهت بهبود شرایط کودک و کاهش علائم ذکر شده پیشنهاد شده است. از روش های درمانی مورد استفاده توسط متخصصین می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رفتاردرمانی
- گفتاردرمانی
- کاردرمانی
- بازی درمانی
- ABA یا تحلیل رفتارکاربردی
- دارودرمانی