در سال های اخیر توجه زیادی به برخی بیماری های نورولوژیکی در کودکان مانند اختلال طیف اوتیسم شده است. اختلال طیف اوتیسم به طور کامل به عنوان یک اختلال رشدی پیشرونده در نظر گرفته نمی شود ولی اوتیسم شامل اختلالات پیچیده ای است که دلایل آن هنوز مشخص نشده است و با افزایش سن ممکن است به اشکال مختلفی ظاهر شوند.
اوتیسم یا ASD مجموعه ای از اختلالات رشدی سیستم عصبی است که منجر به ظهور نقایصی در تعاملات اجتماعی و رفتارهای کلیشه ای و تکراری در این کودکان خواهد شد. تاخیر در گفتار، زبان و حرکت نیز در این کودکان شایع است. علائم این اختلال در سال های اول عمر بروز می کند و علت اصلی آن هنوز ناشناخته است.
اصلی ترین نشانه های اوتیسم چیست
1.نقص در تعاملات و ارتباطات اجتماعی شامل:
- مشکل در برقراری تماس چشمی
- فقدان درک احساسات متقابل
- مشکل در درک و به کار گیری زبان بدن
- عدم برقراری ارتباط مناسب با سن
2.رفتارهای تکراری و علایق کلیشه ای
- پرخاشگری
- آسیب به خود
- دست زدن
- بال بال زدن
- علاقه عجیب به بخشی از یک شی
از دیگر علائم اوتیسم:
- اصرار به یکنواختی و عدم انعطاف نسبت به تغییرات
- مشکل در گفتار و زبان
- مشکل در استفاده از اشارات
- نقص در بکارگیری ضمایر مناسب مانند «من»
- تکرار صحبت های دیگران و اکو کردن
- پرخاشگری و قشقرق به گا کردن
- مشکل در دوست یابی
- مشکلات حسی شامل کم حسی یا بیش حسی
- علاقه بیش از حد به یک مورد خاص مثلا چرخش لباسشویی
- نگرانی و استرس
سطوح مختلف اوتیسم چیست
1. اختلال طیف اوتیسم سطح ۱
اختلال سطح ۱ دارای علائم خفیف هستند و مهارتهای تعاملی قابل قبولی دارند ولی در درک شوخی ها و کنایات دچار مشکل هستند، همچنین در آغازگری یا دوست یابی نیز با چالش روبرو هستند اما به طور کل ممکن است بتوانند به حدی از استقلال شخصی دست یابند.
2. اختلال طیف اوتیسم سطح 2
افراد مبتلا به اوتیسم در این سطح نیاز به حمایت قابل توجهی دارند و تاخیر در مهارت های گفتار و زبان، مشکلات ارتباطی و عدم انعطاف پذیری نسبت به تغییرات به وضوح قابل مشاهده است.
3. اختلال طیف اوتیسم سطح 3
شدید ترین سطح این اختلال است که نیاز به حمایت حداکثری و کامل دارد. در این سطح کودک مشکلات فراوانی در برقراری ارتباط و سازگاری با شرایط دارد و ممکن است هرگز به گفتار دست نیابد.
علل بروز اوتیسم چیست
امروزه تحقیقات نشان داده اند که علت بروز اوتیسم فقط ناشی از یک فاکتور منحصر به فرد نمی باشد بلکه چندین فاکتور مختلف در کنار هم عامل ایجاد اوتیسم هستند که در ادامه توضیح خواهیم داد. دانستن عوامل موثر در بروز اوتیسم به دستیابی ما به درمان کارآمد کمک می کند. اوتیسم یک بیماری مادام العمر است و عوامل متعددی در ایجاد آن نقش دارند.
اوتیسم یک اختلال ارثی است و در نتیجه یکی از عوامل مهم بروز اوتیسم ژن ها هستند که علت عمده این اختلال می باشد. اما این عامل در ترکیب با عوامل محیطی تکمیل خواهد شد. منظور از عوامل محیطی قرار گرفتن مادر در معرض سموم و مواد شیمیایی و مخدر، مصرف الکل و آلودگی های محیطی و هوا
روش های تشخیصی اوتیسم چیست
این اختلال تا قبل از سه سالگی بروز می کند و قابل تشخیص است ولی تشخیص ممکن است با چالش هایی روبرو باشد. برخی تحقیقات نشان داده است که آنالیزها و بررسی های ساختاری مغز ممکن است در تشخیص این اختلال مفید باشند. مراجعه به متخصص مربوطه و ارزیابی های مستقیم در تشخیص این بیماری بسیار موثر است. متخصص با مشاهده کودک بررسی فاکتور های مورد نظر تشخیص صحیح را اعمال خواهد کرد.
آیا اوتیسم پیشرونده است و بدتر می شود
همه زیرمجموعه های اختلال طیف اوتیسم اختلال رشدی پیشرونده نیستند. اگرچه همپوشانی کمی بین ناتوانی رشدی پیشرونده و اختلال طیف اوتیسم وجود دارد. برای مثال سندرم رت یم ناتوانی رشدی پیشرونده است که زیرمجموعه از کل طیف اختلال اوتیسم می باشد.
کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است از جامعه طرد شوند و مورد آموزش مناسب قرار نگیرند در نتیجه پیشرفتی نداشته باشند اما در صورت ایجاد شرایط مناسب آموزشی و درمانی می توانند تا حدی بهبودی داشته باشند و شرایط پیشرونده وجود ندارد. ناآگاهی خانواده ها در تشخیص درست و به موقع اوتیسم به خصوص اوتیسم خفیف باعث می شود این افراد تا پایان عمر در برقراری ارتباطات اجتماعی با مشکلات بزرگی روبرو باشند.
آیا اوتیسم پیشرونده است و درمان دارد
گزینه های درمانی بسیار کمی برای این اختلال وجود دارد و دخیل بودن فاکتور های ژنتیکی و محیطی مختلف باعث شده است که این محدودیت درمانی حاصل شود. با این حال اقدامات توانبخشی می تواند موثر واقع شوند.
درمان های توصیه شده توسط متخصصین شامل موارد زیر است:
- آغوش درمانی
- رفتار درمانی شناختی (CBT)
- درمان یکپارچگی حسی
- دارو درمانی
- روش تیچ
- روش آنالیز رفتار کاربردی (ABA)
- گفتاردرمانی
- کاردرمانی